Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την αμερικανική οικονομική πολιτική, με την υπόσχεση μιας ριζικής μεταμόρφωσης του εμπορικού συστήματος των ΗΠΑ. Εκατομμύρια Αμερικανοί, αντιμέτωποι με την αύξηση των τιμών και την οικονομική πίεση, επέλεξαν έναν πρόεδρο που δεσμεύτηκε να αναζωογονήσει τις βιομηχανικές περιοχές της χώρας, μεταφέροντας όμως το κόστος στον υπόλοιπο κόσμο.
Η Τετάρτη, που έχει χαρακτηριστεί ως «Ημέρα Απελευθέρωσης» από τον πρόεδρο και τους συμβούλους του, κάτι που συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε όταν τελειώνει ένας πόλεμος και όχι όταν ξεκινάει ένας καινούριος, έστω και εμπορικός, αναμένεται να αποτελέσει ορόσημο καθώς ο Τραμπ έχει δεσμευτεί να επιβάλει ένα ιστορικό κύμα ανταποδοτικών δασμών σε προϊόντα από το εξωτερικό, με στόχο τη χρηματοδότηση μιας εκτεταμένης οικονομικής αναγέννησης, όπως ονειρεύεται ο ίδιος, δίχως ωστόσο να είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για το σχέδιό του.
Η αβεβαιότητα έχει προκαλέσει αναταραχή στις αγορές, με τους κύριους ευρωπαϊκούς και ασιατικούς δείκτες να κλείνουν χαμηλότερα, παρόλο που ο Dow Jones και ο ευρύτερος S&P 500 κατέγραψαν μικρά κέρδη.
Η νευρικότητα εντάθηκε μετά τη δήλωση του Τραμπ την Κυριακή ότι οι δασμοί του θα περιλαμβάνουν «όλες τις χώρες». Η Wall Street Journal ανέφερε ότι οι σύμβουλοι έχουν εξετάσει την επιβολή παγκόσμιων δασμών έως και 20%, που θα πλήξουν σχεδόν όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.
Εκτός από τους δασμούς ανά χώρα, ο Τραμπ ενδέχεται να ανακοινώσει πρόσθετες επιβαρύνσεις σε τομείς όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα και οι ημιαγωγοί, σύμφωνα με δημοσιεύματα διεθνών ΜΜΕ, ενώ υπενθυμίζεται πως έχει ήδη επιβάλλει δασμούς στα αυτοκίνητα που θα τεθούν σε ισχύ την προσεχή Πέμπτη.
Ο Τραμπ επιμένει πως η δράση είναι απαραίτητη, καθώς υποστηρίζει ότι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έχει «λεηλατηθεί από κάθε χώρα στον κόσμο».
Υποστηρίζει ότι οι φόροι θα ενθαρρύνουν τους Αμερικανούς καταναλωτές να αγοράζουν περισσότερα προϊόντα αμερικανικής κατασκευής, ενισχύοντας την οικονομία της χώρας και αυξάνοντας το ποσό των φόρων που εισπράττονται.
Για παράδειγμα, σε συνέντευξη που παραχώρησε πρόσφατα στο NBC News, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι μόνιμοι δασμοί που επιβάλλει στα αυτοκίνητα ξένης κατασκευής θα δώσουν ώθηση στα εργοστάσια που εδρεύουν στις ΗΠΑ, ενώ εμφανίστηκε βέβαιος ότι η κίνηση αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση των πωλήσεων αυτοκινήτων αμερικανικής κατασκευής.
«Ελπίζω να αυξήσουν τις τιμές τους, γιατί αν το κάνουν, ο κόσμος θα αγοράσει αυτοκίνητα αμερικανικής κατασκευής», δήλωσε ο Τραμπ.
Ο Τραμπ θέλει επίσης να μειώσει το χάσμα μεταξύ της αξίας των αγαθών που εισάγουν οι ΗΠΑ και εκείνων που εξάγουν σε άλλες χώρες, αφού τους δασμούς θα κληθούν να τους πληρώσουν οι αμερικανικές εταιρείες που εισάγουν αγαθά από το εξωτερικό, κι άρα ενδέχεται να αναγκαστούν να αλλάξουν τακτική.
Οι εγχώριες επιχειρήσεις που εισάγουν προϊόντα στη χώρα πληρώνουν δηλαδή τους δασμούς, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του Τραμπ ότι τα εξαγωγικά κράτη πληρώνουν το λογαριασμό.
Άλλωστε, δέκα εβδομάδες μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Τραμπ έχει ανακοινώσει ήδη μια σειρά από δραστικά μέτρα: αύξηση δασμών σε όλα τα προϊόντα από χώρες που επιβάλλουν δασμούς στις αμερικανικές εξαγωγές, επιβολή εκτεταμένων δασμών σε προϊόντα από τον Καναδά και το Μεξικό, εισαγωγή υψηλών δασμών σε ξένα αυτοκίνητα, μικροτσίπ και φάρμακα, καθώς και στόχευση χωρών που εισάγουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα.
Σύμφωνα με το Tax Foundation, οι επιπτώσεις αυτής της στρατηγικής θα μπορούσαν να είναι σημαντικές, με εκτιμώμενη μείωση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά περίπου 0,7% και απώλεια περίπου 500.000 θέσεων εργασίας.
Ο Eswar Prasad, καθηγητής εμπορικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Cornell και πρώην αξιωματούχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, χαρακτήρισε τους κλιμακούμενους δασμούς ως «σοβαρό πλήγμα στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα».
Η ικανότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να εφαρμόσει αυτή την εκτεταμένη εμπορική επίθεση αμφισβητείται από πολλούς. Ο Durante εκφράζει αμφιβολίες μιλώντας στον Guardian ακόμα και για το αν υπάρχει επαρκές προσωπικό για την εφαρμογή αυτών των δασμών.
Υπάρχει πάντως και η πιθανότητα οι νέοι δασμοί να μειωθούν στη συνέχεια ή να ανασταλούν, όπως δήλωσε στον Guardian η Greta Peisch, συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Wiley Rein. Τον Φεβρουάριο, η Ουάσιγκτον ανέστειλε τους υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά για έναν μήνα, καθώς οι βορειοαμερικανοί γείτονες συνέχισαν τις διαπραγματεύσεις.
Δασμοί Τραμπ: Αντιδράσεις ακόμα και εντός των Ρεπουμπλικάνων
Η εσωτερική αντίδραση στις ΗΠΑ είναι ήδη έντονη, με αρκετούς Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές να εκφράζουν την αντίθεσή τους στους δασμούς, ιδιαίτερα όσον αφορά τον Καναδά. Η γερουσιαστής Susan Collins προειδοποίησε ότι οι δασμοί στον Καναδά θα ήταν ιδιαίτερα επιζήμιοι για την πολιτεία του Maine και δήλωσε την πρόθεσή της να υποστηρίξει ψήφισμα που θα μπλοκάρει τους δασμούς στα καναδικά προϊόντα.
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Thom Tillis πρόσθεσε τη δική του φωνή στις διαμαρτυρίες, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: “Πρέπει πρώτα να πολεμήσουμε τις μάχες με τους εχθρούς μας και μετά να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τυχόν ανισότητες με τους φίλους μας.”
Στο διεθνές πεδίο, οι αντιδράσεις είναι εξίσου έντονες. Ήδη, η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία συμφώνησαν πρόσφατα να ενισχύσουν το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ τους, προλαμβάνοντας την αναμενόμενη ανακοίνωση των δασμών από τον Τραμπ.
Σύμφωνα με την εκπρόσωπο Τύπου του Λευκού Οίκου, Karoline Leavitt, ο στόχος της Τετάρτης θα είναι η ανακοίνωση δασμών «ανά χώρα».
Σε μια ηχηρή προειδοποίηση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε την Τρίτη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «κρατά πολλά χαρτιά» στην επικείμενη εμπορική διαμάχη και διαθέτει ένα ισχυρό σχέδιο αντιποίνων, εάν αυτό καταστεί αναγκαίο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ που διαπραγματεύεται εμπορικές συμφωνίες εκ μέρους των 27 κρατών-μελών και διαχειρίζεται τις εμπορικές διαφορές, έχει ήδη προετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο πακέτο αντιμέτρων.
«Η Ευρώπη δεν ξεκίνησε αυτή την αντιπαράθεση. Δεν επιθυμούμε κατ’ ανάγκη να προχωρήσουμε σε αντίποινα, αλλά εάν καταστεί αναγκαίο, διαθέτουμε ένα ισχυρό σχέδιο και θα το χρησιμοποιήσουμε», τόνισε η φον ντερ Λάιεν απευθυνόμενη στους ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο.
Η δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την Πρόεδρο της Επιτροπής, εκτείνεται σε πολλαπλούς τομείς: «από το εμπόριο έως την τεχνολογία και το μέγεθος της αγοράς μας». Ωστόσο, υπογράμμισε ότι αυτή η ισχύς βασίζεται επίσης στην ετοιμότητα λήψης σταθερών αντιμέτρων εάν παραστεί ανάγκη.
Η Επιτροπή έχει ήδη προετοιμάσει ένα πακέτο δασμών αξίας περίπου 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αμερικανικά προϊόντα, το οποίο σχεδιάζει να εφαρμόσει στα μέσα Απριλίου ως απάντηση στους δασμούς του Τραμπ στο χάλυβα και το αλουμίνιο. Οι ευρωπαϊκοί δασμοί θα στοχεύουν όχι μόνο προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, αλλά και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, οικιακές συσκευές και αγροτικά προϊόντα.
Παραμένουν ωστόσο πολλές αβεβαιότητες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των νέων αμερικανικών δασμών, ιδιαίτερα όσον αφορά τους “αμοιβαίους” δασμούς. Η ΕΕ επιθυμεί να αξιολογήσει πρώτα τον αντίκτυπό τους προτού προχωρήσει σε αντίποινα.
«Τόσοι πολλοί Ευρωπαίοι αισθάνονται βαθιά απογοητευμένοι από την ανακοίνωση των Ηνωμένων Πολιτειών», σημείωσε η φον ντερ Λάιεν, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για «τη μεγαλύτερη και πιο ευημερούσα εμπορική σχέση παγκοσμίως». Εξέφρασε ακόμη την πεποίθηση ότι «όλοι θα ήμασταν σε καλύτερη θέση εάν μπορούσαμε να βρούμε μια εποικοδομητική λύση».
Η ΕΕ λοιπόν φαίνεται να παραμένει προσηλωμένη στην αναζήτηση διπλωματικής λύσης, διατηρώντας παράλληλα την ετοιμότητά της για κάθε ενδεχόμενο.
Δασμοί Τραμπ: Υπέρ των αντιποίνων από την ΕΕ οι Ευρωπαίοι πολίτες
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της YouGov, η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών τάσσεται υπέρ της επιβολής αντιποίνων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έρευνα, που διεξήχθη σε επτά ευρωπαϊκές χώρες – Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο – αποκαλύπτει ότι τα ποσοστά υποστήριξης των αντιποίνων κυμαίνονται από 79% στη Δανία έως 56% στην Ιταλία, καταδεικνύοντας μια ισχυρή πανευρωπαϊκή συναίνεση.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας, όπου το 68% των ερωτηθέντων υποστηρίζει την επιβολή αντίμετρων, παρά το γεγονός ότι οι οικονομίες τους αναμένεται να πληγούν σημαντικά. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, με κολοσσούς όπως η Porsche, η BMW και η Mercedes, αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο μείωσης των κερδών της, ενώ οι γαλλικές εξαγωγές κρασιών και οινοπνευματωδών ποτών, αξίας σχεδόν 4 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, βρίσκονται επίσης υπό απειλή.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες υποστηρίζουν τα αντίποινα παρά την πλήρη επίγνωση των αρνητικών επιπτώσεων στις εθνικές τους οικονομίες. Συγκεκριμένα, το 75% των Γερμανών αναμένει “σημαντική” ή “αρκετά σημαντική” επίδραση στην οικονομία τους.
Παρόμοια υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στις υπόλοιπες χώρες, με 71% στην Ισπανία, 70% στη Γαλλία και την Ιταλία, 62% στη Σουηδία, 60% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 50% στη Δανία να προβλέπουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις στη συνολική οικονομία της ΕΕ, τα ποσοστά είναι εξίσου υψηλά, με 76% των Ισπανών, 74% των Γερμανών και 68% των Γάλλων να προβλέπουν σημαντικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες απορρίπτουν κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς του προέδρου Τραμπ περί άδικης μεταχείρισης των ΗΠΑ από την ΕΕ. Η πλειοψηφία σε όλες τις χώρες της έρευνας, από 67% στη Δανία έως 40% στην Ιταλία, διαφωνεί με τη θέση του Αμερικανού προέδρου, ενώ μόνο 7% έως 18% συμφωνεί με τις δηλώσεις του.