Τα μεγαλύτερα σε μέγεθος και πιο επιβλητικά λόγω της αρχιτεκτονικής τους κτίρια ανήκουν στην ιδιοκτησία ασφαλιστικών οργανισμών – Ποια από αυτά αξιοποιήθηκαν, ποια άλλαξαν χρήση και ποια περιμένουν μία ακόμη ευκαιρία
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Σήμερα δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι σε αυτό το πολύτιμο τετράγωνο, το «φιλέτο των φιλέτων» της Αθήνας, που στις άκρες του δεσπόζουν καταστήματα όπως της Hermès, πολυτελή εστιατόρια και φημισμένα κοσμηματοπωλεία, κάποτε ήταν… στάβλοι, έστω βασιλικοί, ήδη από το 1834.
Με την κατάργηση της μοναρχίας το οικόπεδο πέρασε στο Δημόσιο και στις αρχές της δεκαετίας του 1920 φιλοξενούσε διάφορες δραστηριότητες μέχρι και τσίρκο με άγρια θηρία και ακροβάτες.
Περί το 1924, και ενώ στο κέντρο της Αθήνας έπαιρναν τη θέση τους νεοκλασικά κτίρια και κατοικίες, είχε ωριμάσει η ιδέα της αξιοποίησής του.
Οι προτάσεις ήταν πολλές και προέβλεπαν από την κατάτμησή του σε μικρότερα κομμάτια για οικιστική χρήση, μέχρι τη δημιουργία πλατείας και όπερας.
Εκείνη την περίοδο εισήλθε στο σκηνικό το Μετοχικό Ταμείο Στρατού, το οποίο συστάθηκε το 1852 με νόμο του τότε υπουργού Στρατιωτικών Σπύρου Μήλιου, με σκοπό «την εξασφάλιση και ανακούφιση των χηρών και ορφανών των αγωνιστών του αγώνα της ανεξαρτησίας που έπεσαν υπέρ της Ελευθερίας της Πατρίδας, καθώς και των επιζώντων αγωνιστών».
Το ΜΤΣ που είχε ήδη αποκτήσει σημαντική ακίνητη περιουσία έθεσε στο στόχαστρό του το «χρυσό» οικόπεδο, το οποίο τελικά αποκτήθηκε το 1925 έναντι ποσού 50 εκατ. δραχμών.
Ακολούθησε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, στον οποίο συμμετείχαν όλα τα «βαριά» ονόματα της εποχής. Αν και υποβλήθηκαν 37 προτάσεις, τα πρωτεία κατέκτησαν οι νεαροί τότε αρχιτέκτονες, άρτι αφιχθέντες από την περίφημη Ecole des Beaux-Arts του Παρισιού, Βασίλης Κασσάνδρας και Λεωνίδας Μπόνης.
Το Μέγαρο ξεκίνησε να χτίζεται το 1927 και ολοκληρώθηκε σε τρεις φάσεις το 1938. Αρχικά κατασκευάστηκε το τμήμα επί της Σταδίου, με καταστήματα στο ισόγειο και γραφεία στους ορόφους, στη συνέχεια η στοά με πολιτιστικούς χώρους (θέατρα κ.ά.) στο ισόγειο και γραφεία στους ορόφους και τέλος η πτέρυγα επί της οδού Πανεπιστημίου, με την ίδια κατανομή, όπου ανάμεσα στα καταστήματα του ισογείου περιλαμβάνονταν και τα φημισμένα ζαχαροπλαστεία «Zonars» και «Floca», το «Μπραζίλιαν» κ.ά.
Στα πρώτα σχέδια, μάλιστα, προβλεπόταν και η δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχείου, κάτι ωστόσο που δεν έγινε ποτέ. Το κτίριο ήταν αρχικά πενταώροφο, ενώ αργότερα προστέθηκε και έκτος όροφος σε εσοχή.
Επιβλητικό και στιβαρό, αλλά ταυτόχρονα λιτό ενσωματώνει σχεδιαστικά στοιχεία του ευρωπαϊκού κλασικισμού της δεκαετίας του 1920, αλλά και της ελληνικής κλασικιστικής παράδοσης με αρκετές δόσεις Art Deco.
Διαφημιστική καταχώρηση της δεκαετίας του 1930 για την περίφημη «Πέργκολα», που λειτουργούσε στην ταράτσα του Μεγάρου του Μετοχικού Ταμείου Στρατού
Η «Πέργκολα»
Αμέτρητες ιστορίες έχουν γράψει τα καταστήματα που φιλοξενήθηκαν στο εμβληματικό κτίριο.
Την πιο ενδιαφέρουσα ίσως η περίφημη «Πέργκολα», ένα κέντρο διασκέδασης της Εταιρείας Ξενοδοχειακών Εκμεταλλεύσεων, που ξεκίνησε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 1935 στην ταράτσα του Μεγάρου, με την ανεμπόδιστη θέα στην πλατεία Συντάγματος και το… κέντρο του κέντρου της μικρής ακόμη Αθήνας.
Για τη διαμόρφωση του χώρου χρειάστηκε μια υψηλότατη, για την εποχή, επένδυση ύψους 2 εκατ. δραχμών, ενώ το concept του ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό.
Και τούτο καθώς λάνσαρε από τότε το… all day, με λειτουργία σχεδόν όλο το 24ωρο, προσφέροντας από πρωινό μέχρι γεύμα και χορό το απόγευμα, αλλά και… πολύ ποτό το βράδυ, όταν λάμβαναν χώρα διάφορες καλλιτεχνικές ατραξιόν.
Μία ακόμη καινοτομία του ήταν ότι το προσωπικό αποτελούνταν κυρίως από νεαρές γυναίκες. Τα όμορφα κορίτσια στελέχωναν από την ορχήστρα μέχρι την κουζίνα και το σέρβις, προκαλώντας τον… εύλογο ενθουσιασμό του ανδρικού κοινού.
Στο φόντο της «Πέργκολας» υπήρχαν τηλεφωνικοί θάλαμοι και περίπτερα με λουλούδια, τσιγάρα και όλα τα απαραίτητα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, στα εγκαίνια έγινε ένας… χαμός με 5.000 έως 6.000 άτομα να προσπαθούν να φτάσουν στην ταράτσα.
Η πρωτοφανής κατάσταση μπορεί να υποχρέωσε τη διεύθυνση να απολογηθεί, αλλά προδιέγραφε την επιτυχημένη, αλλά σύντομη διαδρομή της «Πέργκολας», που έμεινε αξέχαστη σε όσους την έζησαν.
Οταν τα βαριά σύννεφα του πολέμου και της Κατοχής σκέπασαν τον αττικό ουρανό και ολόκληρη τη χώρα, το ψυχαγωγικό κέντρο έκλεισε.
Το Μέγαρο, που μέχρι τότε λάμπρυνε την πρωτεύουσα, επιτάχθηκε από τους κατακτητές, που μάλιστα είχαν οχυρώσει την πρόσοψη επί της Πανεπιστημίου.
Η νέα εποχή
Η περίοδος της παρακμής για το κτίριο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού άρχισε τη δεκαετία του ’70, με τη σταδιακή αλλαγή των προτιμήσεων του κόσμου και της αγοράς που αλλοίωσαν τον άμεσο περίγυρο, εκτοπίζοντας ή και σβήνοντας από τον «χάρτη» παραδοσιακά καταστήματα.
Εκείνη την περίοδο, της δικτατορίας, τέθηκε επί τάπητος η τύχη του μεγαλοπρεπούς ακινήτου, που λίγο έλειψε να κατεδαφιστεί, καθώς το ΜΤΣ θεωρούσε ασύμφορη την ανακαίνισή του. Ευτυχώς επικράτησαν πιο σοβαρές απόψεις κι έτσι τη… γλίτωσε.
Στα πιο πρόσφατα χρόνια, το 1989, αναγνωρίστηκε από την Πολιτεία ως διατηρητέο μνημείο του νεότερου πολιτισμού της χώρας, που χρήζει ιδιαίτερης προστασίας.
Ωστόσο, επί πολλά χρόνια έχρηζε και ριζικής ανακαίνισης. Τελικά το 2000 το ΜΤΣ παραχώρησε τη διαχείριση του κτιρίου στην Τράπεζα Πειραιώς, η οποία μέσω θυγατρικής εταιρείας προχώρησε στην ανακαίνιση-ανακατασκευή του.
Το απαιτητικό έργο, καθώς χρειάστηκε εκτός των άλλων η ενίσχυση του τεράστιου σκελετού οπλισμένου σκυροδέματος, με απόλυτο σεβασμό του κτιριακού συνόλου, ανέλαβε η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ σε αρχιτεκτονική μελέτη του Σ. Αγιοστρατίτη και ολοκληρώθηκε την περίοδο 2002-03.
Το 2005 στο μεγαλύτερο μέρος του εγκαταστάθηκε το πολυκατάστημα Attica, ενώ έκτοτε πλήθος από λαμπερά brands απέκτησαν τη δική τους θέση, όπως οι boutique Hermès, Ferragamo, Brooks Brothers, Cartier, Kalogirou, Links London, Philipp Plein, Hogan, Michael Kors, τα καφέ-εστιατόρια «Athénée», «Clemente», «Pasaji», αλλά και το Holmes Place Athens Wellness Club.
Παράλληλα, λειτουργούν οι θεατρικές σκηνές των Παλλάς, Μικρό Παλλάς και Αλίκη, ενώ η Στοά Σπυρομήλιου, όπως έχει καθιερωθεί, προσθέτει τη δική της ξεχωριστή πινελιά ως ατμοσφαιρικό σημείο συνάντησης στην καρδιά της πόλης, με τον τόνο να δίνει η γλυπτική εγκατάσταση «Πέρασμα», που είναι το μεγαλύτερο υπαίθριο έργο στην Ελλάδα.
Μέγαρο Ταμείου Εμπόρων
Σε κοντινή απόσταση από το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, στην οδό Βουλής 8-10, βρίσκεται το Μέγαρο του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων, με την ομώνυμη Στοά Εμπόρων.
Το οικόπεδο αγοράστηκε από το Ταμείο το 1946 και το κτίριο οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1949-1953. Και εδώ στους ρόλους των αρχιτεκτόνων συναντάμε τον Λεωνίδα Μπόνη αλλά αυτή τη φορά μαζί με τον Εμμανουήλ Λαζαρίδη, επίσης απόφοιτο της γαλλικής Ecole des Beaux-Arts, που έχει στο ενεργητικό του το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, το κτίριο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, κ.ά. Τη στατική μελέτη εκπόνησε ο πολιτικός μηχανικός Ν. Χατζηπαναγιώτης.
Το κτίριο του Ταμείου Νομικών επί της οδού Σωκράτους 53 και Ζήνωνος οδεύει προς το να γίνει ξενοδοχείο
Το επταώροφο κτίριο και η στοά που οδηγεί στην οδό Λέκκα έζησαν περιόδους δόξας στις δεκαετίες του ’60, του ’70 και του ’80, με όλα τα καταστήματα να σφύζουν από εμπορική κίνηση.
Από τα πρώτα που εγκαταστάθηκαν, και το μόνο που παραμένει έκτοτε, είναι το εμβληματικό «Αριστον» της οικογένειας Λομποτέση, με ιστορία από το 1910, που έφερε την πρώτη τυρόπιτα κουρού στην Αθήνα.
Αυτό όπως και το κατάστημα πώλησης και επισκευής ρολογιών του Ν. Σιδερή στεγάζονταν ήδη από τη δεκαετία του 1920 σε κτίριο που προϋπήρχε του Μεγάρου.
Σταδιακά την επόμενη περίοδο άρχισε η παρακμή, με τα περισσότερα καταστήματα να κατεβάζουν ρολά, ενώ το 2006 έφυγε από το κτίριο και το Ταμείο Εμπόρων.
Το Μέγαρο, ωστόσο, το οποίο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1985, στέκει εκεί θυμίζοντας το παρελθόν, αλλά αναζητώντας με την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής και τη δική του θέση στο μέλλον.
Το κτίριο της ΕΣΗΕΑ
Το νέο κτίριο του ΤΣΜΕΔΕ
Το πιο «φρέσκο»
Το Ταμείο Συντάξεως Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Εργων, γνωστότερο ως ΤΣΜΕΔΕ, ιδρύθηκε το 1934 και ξεκίνησε τη διαδρομή του από το ακίνητο στην οδό Κολοκοτρώνη 4 και Ανθίμου Γαζή, στην Παλιά Βουλή.
Πρόκειται για κτίριο γραφείων συνολικής επιφάνειας 4.214 τ.μ. που αποπερατώθηκε το 1939 και κρίθηκε διατηρητέο με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1994.
Στη συνέχεια και περί το 1997 πραγματοποιήθηκαν επεμβάσεις στο κτίριο που αφορούσαν επισκευή και διαρρύθμιση του υπογείου και ισογείου ορόφου. Στο εν λόγω ακίνητο στεγάζονταν οι υπηρεσίες των ΤΣΜΕΔΕ έως και τον Ιούλιο του 2015.
Ωστόσο, το ΤΣΜΕΔΕ ήδη από το 1951 είχε αγοράσει οικόπεδο επί της πλατείας Κλαυθμώνος, δίπλα στο παλαιό υπουργείο Ναυτικών, προκειμένου να ανεγερθεί νέο κτίριο γραφείων.
Για να συμβεί αυτό χρειάστηκε να περάσουν πάνω από… 60 χρόνια. Σε πρώτη φάση ξεκίνησαν ορισμένες εκσκαφικές εργασίες, οι οποίες ωστόσο «σκόνταψαν» στην ανεύρεση αρχαιοτήτων.
Δρομολογήθηκε νέα μελέτη και νέος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός στον οποίο υποβλήθηκαν 36 συμμετοχές. Το 1995 εγκρίθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη που έγινε από την ΩΜ Μελετητική (αρχιτέκτονες Αθ. Δημοπούλου, Καλ. Σαΐτη, Γ. Σταθόπουλος, Αικ. Χριστοδουλέα), στη βάση της οποίας οικοδομήθηκε το πιο σύγχρονο κτίριο Ταμείου στην Αθήνα. Σημειώνεται ότι έπειτα από διάφορα προβλήματα η ανέγερση ολοκληρώθηκε μόλις το 2014.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο αυτό Μέγαρο με υπόγειο, ισόγειο, πατάρι και επτά ορόφους, συνολικής επιφάνειας κύριων χώρων 6.000 τ.μ. θεωρείται ήδη μέρος της ιστορίας της ευρύτερης περιοχής.
Οπως σημειώνει η κατασκευάστρια εταιρεία Ακτωρ, κεντρικό παράγοντα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την κατασκευή του αποτέλεσε η ανάδειξη των σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων του οικοπέδου, που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια εκσκαφής των θεμελίων και αποτελούν συνέχεια του αρχαίου τείχους των Αθηνών.
Το Μέγαρο του ΝΑΤ στον Πειραιά έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης από το υπουργείο Πολιτισμού το 1978
Το Μέγαρο του ΝΑΤ στον Πειραιά
Ηχηρό «παρών» ανάμεσα στα Μέγαρα των Ταμείων καταγράφει αυτό του ΝΑΤ στον Πειραιά, καθότι μάλιστα το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο υπήρξε το πρώτο ασφαλιστικό ταμείο στην Ελλάδα, -και από τα πρώτα στον κόσμο-, με έτος ίδρυσης το 1861.
Το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων
Το Μέγαρο του ΝΑΤ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια του Πειραιά και έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης από το υπουργείο Πολιτισμού το 1978.
Κατασκευάστηκε το διάστημα 1927-30, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ν. Ζουμπουλίδη, τότε προϊσταμένου της Τεχνικής Υπηρεσίας της Εθνικής Τράπεζας, έργα του οποίου είναι επίσης το κεντρικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος επί της οδού Αιόλου και το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών.
Το Μέγαρο του ΝΑΤ χαρακτηρίζεται ως δείγμα όψιμου κλασικισμού και διακρίνεται για το σύνθετο αλλά και αυστηρό ύφος του, που συνδυάζει διαφορετικούς κλασικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς.
Ενα ακόμη σημαντικό κτίριο είναι αυτό του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων, ενός επίσης ιστορικού Ταμείου, με καταβολές ήδη από το 1867.
Η λειτουργία του ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου του 1868, με έδρα, τα πρώτα χρόνια, τα σπίτια μελών του Δ.Σ.
Το 1920 οικοδομήθηκε για λογαριασμό του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων το κτίριο γραφείων στη γωνία των οδών Αθηνάς και Λυκούργου, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Βασίλειου Κουρεμένου, που και αυτός ήταν απόφοιτος της Ecole des Beaux-Arts, αλλά και οπαδός, όπως αναφέρεται, «μιας «ρασιοναλιστικής κάθαρσης» του κλασικισμού, με στόχο την «εναρμόνισή του με τις νέες λειτουργικές και κατασκευαστικές συνθήκες», χωρίς, ωστόσο, να χαθεί η αισθητική του».
Σημειώνεται ότι το έργο εμφανίζει παράλληλα στοιχεία «ελληνικότητας», όπως αποτυπώνονται στα πήλινα διακοσμητικά στοιχεία, σε συνδυασμό με πολύχρωμα μάρμαρα και με τις ψηφιδωτές παραστάσεις αρχαιοελληνικού περιεχομένου.
Το Ταμείο Νομικών και η ΕΣΗΕΑ
Το Ταμείο Νομικών ιδρύθηκε το 1929 και όσο ήταν αυτόνομο στεγαζόταν σε ιδιόκτητο κτίριο επί της οδού Σωκράτους 53 και Ζήνωνος. Ενα ακόμη σημαντικό ακίνητο του ιστορικού κέντρου το οποίο οδεύει προς ξενοδοχείο.
Το κτίριο, συνολικής επιφάνειας 6.878,37 τ.μ., εγκαινιάστηκε ως Μέγαρο του Ταμείου Συντάξεων Νομικών, πριν από 72 χρόνια, ενώ έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και ως μνημείο ως προς το κέλυφος και τα ουσιώδη τυπολογικά και αρχιτεκτονικά του στοιχεία.
Εμβληματικό χαρακτήρα έχει αποκτήσει στις σχεδόν έξι δεκαετίες της ζωής του και το κτίριο της ΕΣΗΕΑ, στη συμβολή της Ακαδημίας με τη Βουκουρεστίου.
Η ιδρυθείσα ως Ενωσις Συντακτών Αθηναϊκών Εφημερίδων (ΕΣΑΕ), τον Δεκέμβριο του 1914, δηλαδή πριν από 110 χρόνια, άλλαξε αρκετές φορές στέγη.
Η… περιπλάνηση έλαβε τέλος όταν το 1939, επί προεδρίας του Τίμου Μωραϊτίνη, αγοράστηκε το ακίνητο της Δέσποινας Τρικούπη, στην οδό Ακαδημίας 20 και Βουκουρεστίου, έναντι 7,2 εκατ. δραχμών.
Η παλιά διώροφη νεοκλασική οικία έδωσε τη θέση της τη δεκαετία του ’60 στο σημερινό, πρωτοποριακό για την εποχή, Μέγαρο, διά χειρός του σπουδαίου αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Βουρέκα. Τα εγκαίνια έγιναν τον Νοέμβριο του 1966 από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο.
Το κτίριο του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων
Το στοίχημα της αξιοποίησης
Τα τελευταία χρόνια ορισμένα ακίνητα που ανήκαν στα περιουσιακά στοιχεία των Ταμείων έχουν ήδη μετατραπεί σε ξενοδοχεία. Μετά την ενοποίηση και την πρόσφατη ίδρυση της Εταιρείας Ακινήτων e-ΕΦΚΑ έχει ξεκινήσει μια συστηματική προσπάθεια αξιοποίησης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η ακίνητη περιουσία των Ταμείων εκτιμάται σε 1,8 δισ. ευρώ και περιλαμβάνει συνολικά 517 ακίνητα. Εξ αυτών περίπου 200 στεγάζουν υπηρεσίες και καταστήματα του ΕΦΚΑ, 140 είναι μισθωμένα και τα υπόλοιπα 177 παραμένουν ανεκμετάλλευτα.
Αξίζει να αναφερθεί ακόμη ότι περίπου 40 από αυτά τα κτίρια έχουν κατασκευαστεί τον 19ο ή το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Μεταξύ αυτών 35 διατηρητέα, εκ των οποίων τα 24 είναι κενά. Είναι προφανές ότι η αναγκαία ανακαίνισή τους απαιτεί υψηλές επενδύσεις και προς την κατεύθυνση αυτή επιλέγεται συνήθως η πρόταση αξιοποίησης είτε ως ξενοδοχειακών μονάδων, λόγω του αυξανόμενου τουριστικού ρεύματος της Αθήνας, είτε ως σύγχρονων γραφείων.
Ειδήσεις σήμερα:
Μετρό Θεσσαλονίκης: Αναλυτικός οδηγός μετακίνησης, ζώνες, εισιτήρια – Πώς αλλάζει ο συγκοινωνιακός χάρτης
Πώς στήθηκε η μεγάλη απάτη με τα αυτοκίνητα – φαντάσματα από τους δήθεν λογιστές: Στο φως η δικογραφία
Σοκάρει τις ΗΠΑ το πρώτο μήνυμα της Κάμαλα Χάρις μετά την ήττα της στις εκλογές – Ακραία σχόλια στα social media, δείτε βίντεο
Συνεχίζοντας σε αυτό τον ιστότοπο αποδέχεστε την χρήση των cookies στη συσκευή σας όπως περιγράφεται στην πολιτική cookies
Μάθετε περισσότερα εδώ
Αποδοχή