Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ πραγματοποιεί την ερχόμενη εβδομάδα επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Εκτός από την επίσημη υποδοχή του στην Αθήνα από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, θα προηγηθεί επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη και θα κλείσει με επίσκεψη στην Κρήτη. Στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» τονίζει ότι το Μεταναστευτικό «δεν επιτρέπεται να μας διχάσει», υπογραμμίζει τη σημασία της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, αναγνωρίζει την ευθύνη για τις ναζιστικές θηριωδίες στην Ελλάδα, αλλά τονίζει επίσης το εύρος και τη δυναμική που έχουν σήμερα οι σχέσεις Γερμανίας – Ελλάδας.
Κύριε πρόεδρε, από την ερχόμενη Τρίτη θα βρίσκεστε για τριήμερη επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Ποιο είναι το μήνυμα που μεταφέρετε;
Καταρχήν, θερμά συγχαρητήρια για την εθνική σας εορτή που γιορτάζετε τη Δευτέρα. Είμαι πολύ χαρούμενος που την επόμενη ημέρα θα σας επισκεφθώ στην Ελλάδα. Θα είναι η τέταρτη επίσκεψή μου ως προέδρου της Δημοκρατίας. Θα ήθελα να τιμήσω τις πολυσχιδείς σχέσεις των χωρών μας, από τις ιστορικές μνήμες μέχρι τις πολιτικές προκλήσεις, όπως η μετανάστευση, και από τη βιωσιμότητα μέχρι τη συνεργασία στην οικονομία, την επιστήμη, τον πολιτισμό.
Η κρίση χρέους της περασμένης δεκαετίας έχει επιβαρύνει ιδιαίτερα τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Γερμανίας. Πώς αξιολογείτε τη σημερινή κατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών;
Ναι, έχω καθαρά στη μνήμη τα δύσκολα χρόνια στις γερμανοελληνικές σχέσεις. Οπως επίσης τις φιλικές, εμπιστευτικές επαφές, οι οποίες, παρ’ όλα αυτά, πάντα υπήρχαν και λειτουργούσαν μεταξύ των εκπροσώπων της γερμανικής και της ελληνικής πλευράς. Είμαι πολύ χαρούμενος – αυτό ισχύει για την Ελλάδα, τις διμερείς μας σχέσεις και την Ευρώπη – που η χώρα σας κατάφερε να βγει από την κρίση. Οι εξαιρετικές προσπάθειες που έχετε κάνει πολλοί από εσάς, συμπεριλαμβανομένων των επώδυνων προσωπικών περικοπών, αξίζουν μέγιστο σεβασμό.
Σήμερα φαίνεται ότι η οικονομία αναπτύσσεται, και ελπίζω ιδιαίτερα αυτή η ανάπτυξη να φτάσει σε όλο και ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού. Είμαι ευγνώμων που οι δύο χώρες μας συνδέονται σήμερα σε μια εταιρική σχέση εμπιστοσύνης. Η συνεργασία στον οικονομικό, επιστημονικό και πολιτιστικό τομέα είναι ευρεία και έχει γερές βάσεις. Είμαστε στενοί σύμμαχοι στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζουμε από κοινού τις απειλές για την ειρήνη και τη σταθερότητα και αναζητούμε μαζί απαντήσεις για την κλιματική αλλαγή.
Αυτήν την εποχή είναι το Μεταναστευτικό ψηλά στην πολιτική ατζέντα στην Ευρώπη. Εσείς ζητήσατε περιορισμό της μετανάστευσης στη Γερμανία. Από την πλευρά της, η Ελλάδα, ως χώρα με εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, επιβαρύνεται ιδιαίτερα από τις μεταναστευτικές πιέσεις και αντέδρασε έντονα στους μεθοριακούς ελέγχους στα σύνορα της Γερμανίας. Το Μεταναστευτικό θα επιβαρύνει τις σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας;
Η αντιμετώπιση της μετανάστευσης είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας. Κατά την επίσκεψή μου, θέλω να αναγνωρίσω τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και τη δραστηριοποίηση πολλών πολιτών που βοηθούν εδώ. Για εμάς τους Ευρωπαίους είναι καθοριστικό να καταλήξουμε από κοινού σε βιώσιμες λύσεις και να κατανείμουμε δίκαια τα βάρη εντός της ΕΕ. Εναποθέτω πολλές ελπίδες στο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου. Η χώρα μου εργάζεται για την εφαρμογή των αποφάσεων το συντομότερο δυνατόν. Αναλαμβάνει την ευρωπαϊκή πολιτική ευθύνη της. Δεν θα υπάρξουν μεμονωμένες ενέργειες, αλλά μια στενά συντονισμένη δράση με τους εταίρους μας στην ΕΕ.
Οι μεγάλοι αριθμοί αφίξεων από τη θάλασσα, ειδικά στο Αιγαίο, συνιστούν μια πολύ σοβαρή και εντεινόμενη επιβάρυνση για την Ελλάδα, και η Γερμανία εκτιμά ιδιαίτερα την ελληνική προσπάθεια, η οποία τελικά γίνεται και για λογαριασμό της ΕΕ. Είμαι πεπεισμένος ότι δεν επιτρέπεται να διχαζόμαστε στο μεταναστευτικό ζήτημα.
Κύριε πρόεδρε, πριν από το ταξίδι σας στην Ελλάδα επισκεφθήκατε την Τουρκία και πιο πριν την Κύπρο. Πώς αξιολογείτε τις πιθανότητες να σταθεροποιηθεί η ύφεση στην περιοχή και να προχωρήσει η επίλυση του Κυπριακού, και πώς μπορεί να συνδράμει η Γερμανία;
Φέτος το καλοκαίρι συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την de facto διαίρεση της Κύπρου, μια θλιβερή επέτειος. Στις επισκέψεις μου αυτόν τον χρόνο, κάλεσα όλες τις πλευρές με ανανεωμένο θάρρος να αναλάβουν εποικοδομητικές πρωτοβουλίες και να επανεκκινήσουν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Τα Ηνωμένα Εθνη συνεχίζουν να διαδραματίζουν τον κεντρικό ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού. Ως εκ τούτου, υπογράμμισα επίσης τη στήριξη της Γερμανίας στο έργο των Ηνωμένων Εθνών, η οποία αντικατοπτρίζεται και στην αποστολή γερμανών αστυνομικών στην ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ στην Κύπρο. Ειδικά αυτή την εποχή, η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Στην Ελλάδα θα βρεθείτε αντιμέτωπος και με τις ενεργές για την ελληνική πλευρά αξιώσεις για επανορθώσεις και αποζημιώσεις από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πώς θα τις αντιμετωπίσετε;
Ως πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας αναγνωρίζω την πολιτική και ηθική μας ευθύνη για τις φρικαλεότητες των Γερμανών στην Ελλάδα. Η ναζιστική Γερμανία διέπραξε τρομερά εγκλήματα κατά γυναικών, παιδιών και ανδρών. Πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό αυτό το τρομερό και οδυνηρό κεφάλαιο στην ιστορία μας. Είμαι ευγνώμων που μπορέσαμε να αναπτύξουμε πολλές δράσεις στο πλαίσιο του Γερμανοελληνικού Ταμείου Μέλλοντος. Η επίσκεψή μου στην Ελλάδα ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη. Εκεί θα λάβω μέρος σε τελετή που σηματοδοτεί την έναρξη ανέγερσης του μελλοντικού Μουσείου Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό για μένα να ξεκινήσω την επίσκεψή μου στον χώρο, τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, από τον οποίο σχεδόν ολόκληρος ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης εκτοπίστηκε στα στρατόπεδα εξόντωσης. Θέλουμε να είναι τόπος μνήμης, αλλά επίσης εκπαίδευσης και προειδοποίησης ενάντια στα απάνθρωπα κινήματα της εποχής μας. Θα επισκεφτώ και την Κρήτη. Δεδομένης της ομορφιάς αυτού του δημοφιλούς ταξιδιωτικού προορισμού, το σκοτεινό κεφάλαιο της γερμανοελληνικής ιστορίας, τόσο στην Κρήτη όσο και σε πολλά άλλα μέρη της χώρας, ξεχνιέται πολύ εύκολα, ειδικά από εμάς τους Γερμανούς. Είναι ακόμη πιο σημαντικό να το θυμόμαστε συνεχώς και να ενισχύουμε την κοινή πορεία συμφιλίωσης με το παρελθόν.
Στην Κρήτη θα συναντήσω κατοίκους της Κανδάνου, που καταστράφηκε ολοσχερώς από τη Βέρμαχτ το 1941, ένα έγκλημα πολέμου, για το οποίο ο υπεύθυνος διοικητής δεν καταδικάστηκε ποτέ σε δικαστήριο. Προσδοκώ ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε μαζί για την κουλτούρα μνήμης, στο κοινό ευρωπαϊκό πνεύμα. Το ζήτημα των επανορθώσεων ως θέμα διεθνούς δικαίου είναι λήξαν για τη χώρα μας, αλλά το ζήτημα της ιστορίας μας δεν θα είναι ποτέ.
Την προηγούμενη δεκαετία αναλήφθηκαν σημαντικές πρωτοβουλίες διμερούς συνεργασίας. Εσείς υποστηρίξατε ιδιαίτερα το Γερμανοελληνικό Ιδρυμα Νεολαίας. Μια άλλη μορφή συνεργασίας, η Γερμανοελληνική Συνέλευση, μπήκε στον πάγο. Είναι μήπως δείγμα μείωσης του ενδιαφέροντος για την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων;
Θυμάμαι καλά όταν πήραμε την απόφαση να ιδρύσουμε το Γερμανοελληνικό Ιδρυμα Νεολαίας το 2018. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 10.000 νέοι έχουν λάβει μέρος σε προγράμματα ανταλλαγών. Είναι επίσης ενθαρρυντικό ότι όλο και περισσότεροι δήμοι δικτυώνονται μεταξύ τους. Η Θεσσαλονίκη έχει δύο γερμανικές πόλεις εταίρους, την Κολωνία και τη Λειψία – και πολλές μικρότερες γερμανικές πόλεις έχουν επίσης εταίρους στην Ελλάδα. Πολλές χιλιάδες άνθρωποι και από τις δύο χώρες μας ζουν στην εκάστοτε άλλη χώρα. Το Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη είναι επίσης ένας σημαντικός «γεφυροποιός» για την κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων στις δύο χώρες μας. Χαίρομαι επίσης που γερμανικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων επενδυτών στην Ελλάδα.
Η συμμετοχή άνω των 100 γερμανικών εταιρειών στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο με τιμώμενη χώρα τη Γερμανία έδειξε καθαρά ότι η Ελλάδα, ως μία από τις πιο δυναμικές αγορές της ΕΕ, είναι ιδιαίτερα ελκυστική και υπάρχει το δυναμικό για τη διεύρυνση της οικονομικής συνεργασίας. Η συνεργασία μας στην αρχαιολογία πάει πολύ πίσω στον χρόνο. Γι’ αυτό χαίρομαι ιδιαίτερα που κατά την επίσκεψή μου θα μπορέσω να συμμετάσχω στον εορτασμό των 150 χρόνων του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα.