Μερικά από τα πιο ποικιλόμορφα περιβάλλοντα στον κόσμο μπορούν να βρεθούν μέσα στα μπάνια μας, από την άποψη των ιών. Οι επιστήμονες πήραν δείγματα από τις οδοντόβουρτσες και τις κεφαλές ντους των ανθρώπων και διαπίστωσαν ότι είναι γεμάτες με εκατοντάδες διαφορετικούς ιούς, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν ανακαλυφθεί ποτέ μέχρι τώρα. Ευτυχώς, όμως, αυτοί οι ιοί που κυνηγούν βακτήρια δεν είναι επικίνδυνοι για τον άνθρωπο.
Ο κόσμος είναι γεμάτος με αμέτρητους ιούς, βακτήρια και άλλη μικροσκοπική ζωή. Αν και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των μικροβίων δεν αποτελεί απειλή για τον άνθρωπο, πολλά από αυτά μπορούν να μας δώσουν σημαντικά μαθήματα για το περιβάλλον τους και μερικά μπορεί να προσφέρουν ακόμη και πρακτικές εφαρμογές, όπως νέους τρόπους για την απόκρουση των κακών μικροβίων. Γι’ αυτό και οι επιστήμονες ενδιαφέρονται πάντα να καταγράφουν άγνωστες μέχρι σήμερα μικροβιακές γειτονιές, γνωστές και ως μικροβιόκοσμο.
Ερευνητές του Northwestern ηγήθηκαν αυτής της νέας μελέτης και ήθελαν αρχικά να μελετήσουν ανεξερεύνητα βακτηριακά μικροβιώματα κοντά ή και μέσα στα σπίτια τους.
«Υπάρχουν τόσα πολλά για τον κόσμο γύρω μας που δεν καταλαβαίνουμε, συμπεριλαμβανομένων των πραγμάτων που μπορεί να φαίνονται οικεία. Ξεκινήσαμε να εξετάζουμε πράγματα όπως οι οδοντόβουρτσες και οι κεφαλές ντους, επειδή αποτελούν σημαντικές πηγές μικροβίων στα οποία είμαστε εκτεθειμένοι, αλλά δεν γνωρίζουμε ποια μικρόβια μεταφέρουν ή ποιοι παράγοντες τα επηρεάζουν. Οι αρχικές μας μελέτες εντόπισαν ένα σωρό βακτήρια, το οποίο από μόνο του είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Erica Hartmann, μικροβιολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια πολιτικής και περιβαλλοντικής μηχανικής στη Σχολή Μηχανικών McCormick του Northwestern. «Αλλά το “επόμενο όριο” της μικροβιολογίας είναι οι φάγοι. Υπάρχουν τόσοι πολλοί φάγοι εκεί έξω και γνωρίζουμε τόσο λίγα γι’ αυτούς. Έτσι αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε απλά κοιτάζοντας τι υπάρχει γύρω μας».
Αυτή τη φορά, η Hartmann και η ομάδα της ανέλυσαν τους ιούς που ζουν μέσα στα βακτήρια της οδοντόβουρτσας και της κεφαλής του ντους μας, μια ομάδα ιών γνωστή ως βακτηριοφάγοι. Έφεραν στο φως μια τεράστια ποσότητα φάγων στα δείγματά τους, υπολογίζοντας συνολικά πάνω από 600 ιούς. Δεν υπήρχαν σαφή πρότυπα μεταξύ των ιών που βρήκαν, αλλά οι φάγοι που μολύνουν τα μυκοβακτηρίδια έτειναν να είναι λίγο πιο κοινοί. Ορισμένα μυκοβακτηρίδια είναι γνωστό ότι προκαλούν σοβαρές ασθένειες στον άνθρωπο, όπως η λέπρα και η φυματίωση.
«Οι οδοντόβουρτσες και οι κεφαλές ντους φιλοξενούν φάγους που δεν έχουν καμία σχέση με οτιδήποτε έχουμε δει στο παρελθόν. Όχι μόνο βρήκαμε διαφορετικούς φάγους στις οδοντόβουρτσες και στις κεφαλές ντους, αλλά βρήκαμε διαφορετικούς φάγους σε κάθε οδοντόβουρτσα και σε κάθε κεφαλή ντους», δήλωσε η Hartmann. «Αυτή η ποσότητα ποικιλομορφίας είναι τεράστια, και δεν οφείλεται σε κάτι συγκεκριμένο για τις οδοντόβουρτσες ή τις κεφαλές ντους. Απλώς υπάρχουν τόσοι πολλοί φάγοι εκεί έξω που περιμένουν να ανακαλυφθούν».
Οι βακτηριοφάγοι, όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, αποτελούν πρόβλημα για τα βακτήρια και όχι για τους ανθρώπους. Όμως έχουμε αρχίσει να μελετάμε και να χρησιμοποιούμε τους φάγους ως θεραπείες για τις βακτηριακές λοιμώξεις μας, ιδιαίτερα για βακτήρια που έχουν εξελιχθεί ώστε να αντιστέκονται στα αντιβιοτικά. Έτσι είναι σίγουρα πιθανό ότι επιστήμονες όπως η Hartmann θα μπορέσουν να ανακαλύψουν κάτι ιατρικά χρήσιμο από τους φαγούς ή άλλα μικρόβια που η ομάδα της έχει ανακαλύψει στα μπάνια μας. Αλλά ακόμη και η ανακάλυψη από μόνη της αξίζει τον κόπο, προσθέτει η ίδια.
«Θα μπορούσε να είναι ότι το επόμενο μεγάλο αντιβιοτικό θα βασίζεται σε κάτι που αναπτύσσεται στην οδοντόβουρτσα σας. Ακόμη και αν αυτό δεν οδηγήσει σε κάποια σπουδαία νέα τεχνολογία, είναι σημαντικό να παρατηρούμε και να καταγράφουμε την ποικιλομορφία των φάγων, επειδή διευρύνει τη θεμελιώδη κατανόηση μας για τη βιολογία», λέει.
Δεδομένου του πόσο λίγα γνωρίζουμε για τους φάγους και άλλα μικρόβια, οι ερευνητές σχεδιάζουν να συνεχίσουν να παίρνουν δείγματα από κάθε είδους περιβάλλοντα – τόσο οικεία όσο και εξωτικά – για να χαρτογραφήσουν περαιτέρω τον κόσμο τους. Αναπτύσσουν επίσης νέες μεθόδους για την καλύτερη παρατήρησή τους και τον τρόπο λειτουργίας τους. «Αυτό θα μας δώσει μια πληρέστερη εικόνα για το τι είδους μικρόβια συναντάμε όλοι μας στην καθημερινή μας ζωή και ενδεχομένως να οδηγήσει σε νέες ανακαλύψεις και εφευρέσεις για την καλύτερη προστασία της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος», δήλωσε η Hartmann.