Η Νέα Παραλία είναι το σμαράγδι στο στέμμα της Θεσσαλονίκης, που χωρίς θάλασσα θα ήταν μια άλλη πόλη, ενώ χωρίς τη Νέα Παραλία -και παρά τη θάλασσα- θα ήταν επίσης μια άλλη, λιγότερο όμορφη και ελκυστική πόλη. Μόνο που, όπως συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες, η Νέα Παραλία είναι για τη Θεσσαλονίκη ένα πλεονέκτημα -στην πραγματικότητα ένα περιουσιακό στοιχείο-, το οποίο η πόλη δεν ξέρει τι να το κάνει, πώς να το αξιοποιήσει. Τουλάχιστον δεν υπάρχει μία απόφαση που θα εκφράζει την κοινή συνισταμένη των φορέων και των κατοίκων της για τον χαρακτήρα της Νέας Παραλίας.
Ως αποτέλεσμα αυτής της -καθόλου δημιουργικής- ασάφειας, συχνά πυκνά ακούγονται γκρίνιες, που στην ακραία τους έκφραση φτάνουν σε περιπτώσεις όπως του αντιδημάρχου Πρόδρομου Νικηφορίδη, ο οποίος αν και μέλος της διοικητικής ομάδας του δήμου Θεσσαλονίκης πριν από λίγες ημέρες επιτέθηκε φραστικά στη δημοτική αρχή, επειδή έδωσε ολιγοήμερη άδεια εγκατάστασης στο La Nomad House, έναν πολύχρωμο και πολύγλωσσο ευρωπαϊκό θίασο, που χρηματοδοτείται από την Κομισιόν και περιοδεύει σε πόλεις της Ευρώπης προσφέροντας δωρεάν παραστάσεις, κυρίως για να παιδιά. Τον κ. Νικηφορίδη, ο οποίος με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα έχει σχεδιάσει τη Νέα Παραλία, ενόχλησε η παρουσία ενός πολύχρωμου «τσίρκου» στο χώρο πάνω από το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Δύο αναγνώσεις και…
Η αντίδραση Νικηφορίδη έχει δύο αναγνώσεις. Ως αντιδήμαρχος και μέλος του μηχανισμού του δήμου Θεσσαλονίκης μπορούσε να εκφράσει τις αντιρρήσεις του εσωτερικά. Ως αρχιτέκτονας που σχεδίασε το χώρο έχει δικαίωμα να εκφράζει τις απόψεις του και να ασκεί κριτική, όπως άλλωστε κάνει τα πολλά τελευταία χρόνια. Σε κάθε περίπτωση ο κάθε λιγότερο ή περισσότερο ευαίσθητος πολίτης, επιστήμονας ή καλλιτέχνης μπορεί να λέει την άποψή του, αλλά το έδαφος είναι… στρωμένο και από το γεγονός ότι για τη Νέα Παραλία και τις χρήσεις της δεν υπάρχει σαφής απόφαση, που να έχει ληφθεί και να εφαρμόζεται. Ίσως το πλαίσιο να μοιάζει κάπως ασφυκτικό, αλλά ο χαρακτήρας κάθε κομματιού του δημόσιου χώρου πρέπει να είναι σαφώς προσδιορισμένος και διατυπωμένος, ώστε να λειτουργεί ως μπούσουλας χρήσεων.
…τρία θέματα
Εν προκειμένω τα θέματα που πρέπει να διευθετηθούν είναι πολλά, αλλά τρία είναι τα βασικά:
Πρώτον, θέλουμε τη Νέα Παραλία ως πεδίο δραστηριοτήτων ή απλώς ως μια περιοχή περιπάτου και ρεμβασμού για τους πολίτες; Η απάντηση είναι δύσκολη, αφού από τη μια είναι σαφές ότι όσο περισσότερος ελεύθερος χώρος υπάρχει στη Νέα Παραλία, τόσο περισσότεροι πολίτες και επισκέπτες μπορούν να τον απολαύσουν. Από την άλλη είναι αποδεδειγμένο πως οι εκδηλώσεις που οργανώνονται στο πλακόστρωτο της Νέας Παραλίας -από το Φεστιβάλ Βιβλίου που φέτος θα πραγματοποιηθεί για 43η χρονιά, μέχρι χορηγούμενες ενημερωτικές εκδηλώσεις- συγκεντρώνουν πολύ κόσμο στο σημείο όπου γίνονται. Άλλωστε πρόκειται για τον μεγαλύτερο ανοιχτό χώρο που υπάρχει σε μια ασφυκτική Θεσσαλονίκη, οπότε οι εκδηλώσεις που χρειάζονται χώρο μοιραία κατευθύνονται στη Νέα Παραλία. Με αυτή την έννοια μάλλον η ίδια η ζωή, η καθημερινότητα και η πραγματικότητα έχουν αποφανθεί ότι η Νέα Παραλία μπορεί να αξιοποιείται για κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, πέραν των ελάχιστων χώρων που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτό το σκοπό, στην πραγματικότητα ένα μικρό αμφιθέατρο στην περιοχή της Σχολής Τυφλών. Οι λίγο μεγαλύτεροι θυμόμαστε πως όταν ακόμη οι πολιτικές συγκεντρώσεις είχαν μαζικότητα, κάποια κόμματα χρησιμοποιούσαν τη Νέα Παραλία και γι’ αυτό το σκοπό. Με βάση, λοιπόν, την πρακτική δεκαετιών -ακόμη και πριν το λίφτινγκ Νικηφορίδη- η Νέα Παραλία δεν μπορεί να είναι ούτε περίκλειστος, ούτε αποστειρωμένος χώρος περιπάτου, που έτσι κι αλλιώς είναι σε μεγάλο βαθμό, αφού καθημερινά οι περιπατητές είναι χιλιάδες, τουλάχιστον την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.
Δεύτερον, εάν η Νέα Παραλία δεν είναι αποκλειστικά για περίπατο και ρεμβασμό, αλλά διατίθεται για την οργάνωση εκδηλώσεων και events, το ερώτημα είναι για τι εκδηλώσεις και ποια events; Δύσκολο να προσδιοριστεί το είδος των δραστηριοτήτων που θα επιτρέπονται και ακόμη πιο δύσκολο αυτών που θα απαγορεύονται. Διότι η κάθε επιλογή τέτοιου τύπου εμπεριέχει προσωπική και πολιτική άποψη, κάτι που… καίει και οι αρμόδιοι το αποφεύγουν. Για παράδειγμα είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια γαμήλια δεξίωση στη σκιά του Λευκού Πύργου ή δίπλα στο άγαλμα του μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά λίγοι θα είχαν αντίρρηση για τις επιδείξεις μηχανοκίνητου αθλητισμού -ανάμεσα τους και μονοθεσίου της Formula 1- που διοργάνωσε τον περασμένο Σεπτέμβριο η Red Bull, ακυρώνοντας για λίγες ημέρες τον περιπατητικό χαρακτήρα της Νέας Παραλίας. Και όταν κανείς δεν μιλάει για το Φεστιβάλ Βιβλίου, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια έκλεινε τη θέα προς τη θάλασσα για 20 ημέρες και μάλιστα με περίπτερα – τσαντίρια, γιατί να ενοχληθεί για ένα ή δύο βράδια εάν ένα αναψυκτικό προσφέρει ψυχαγωγικό πρόγραμμα με μουσική και χορό απέναντι από τις Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου;
Τρίτον, επίσης μεγάλο θέμα, είναι η διαχείριση του χώρου. Ποιος εγκρίνει ή απορρίπτει αιτήσεις; Ποιος παρακολουθεί εάν τα συμφωνημένα τηρούνται; Ποιος ελέγχει όσους κάνουν χρήση της Νέας Παραλίας χωρίς άδεια; Διότι -κακά τα ψέματα- από τους πλανόδιους παρεμπόρους που διαθέτουν από μπλούζες, παπούτσια, μαλλί της γριάς, καλαμπόκια, λουκουμάδες και διάφορα μπιχλιμπίδια, μέχρι τους μουσικούς και άλλους καλλιτέχνες της… συμφοράς, δεκάδες άνθρωποι καθημερινά κάνουν χρήση του πλακόστρωτου της Νέας Παραλίας χωρίς να ρωτήσουν κανέναν. Το μεροκάματο είναι άγιο και ο βιοπορισμός υπέρτατη υποχρέωση του καθενός απέναντι πρωτίστως στον εαυτό του, αλλά ο δημόσιος χώρος -ο κάθε δημόσιος χώρος- δεν (μπορεί να) είναι ξέφραγο αμπέλι.
Ώρα αποφάσεων;
Για όλα αυτά -και άλλα πολλά- που παραμένουν αρρύθμιστα κάποιοι πρέπει να αποφασίσουν και να επιβάλλουν τάξη. Δύσκολο, αλλά πρέπει να γίνει. Κάποιες ρυθμίσεις που θα δυσαρεστήσουν μερικούς είναι καλύτερες από τις ανύπαρκτες ρυθμίσεις. Η Νέα Παραλία είναι «σμαράγδι στο στέμμα» της Θεσσαλονίκης, δηλαδή στα παραθαλάσσιο μέτωπο. Ως εκ τούτου χρειάζεται περιποίηση, ξεκινώντας από σαφείς αποφάσεις, ώστε όσοι κυκλοφορούν να ξέρουν τι μπορεί να συναντήσουν και όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν για ποιες δραστηριότητες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν. Υπάρχει ασφαλώς και ο… άλλος δρόμος. Καμία συγκεκριμένη απόφαση επί της ουσίας, παρά μόνο για θέματα διαδικαστικού χαρακτήρα και αδειοδοτήσεις at hoc. Πρόκειται για την εύκολη λύση, που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και έχει οδηγήσει σε… μπαχαλοποίηση της ήδη ταλαιπωρημένης από τις αυθαιρεσίες Νέας Παραλίας. Έτσι κι αλλιώς η ίδια (η Νέα Παραλία) δεν έχει πρόβλημα. Διότι εκτός του ότι δεν διαθέτει φωνή είναι… καταδικασμένη να αντέξει, προς χάριν και όφελος όσων εξακολουθούν να περπατούν στο πλακόστρωτό της είτε νωρίς το πρωί, πριν ξημερώσει, και πολύ αργά το βράδυ, όταν τίποτα δεν μπορεί να χαλάσει την ηρεμία της, είτε τους χειμωνιάτικους μήνες, όταν το κρύο, ο βαρδάρης και η βροχή έχουν ως αποτέλεσμα η Νέα Παραλία να ερημώνει.
Υ.Γ. Η αδειοδότηση κυλικείων και άλλων επιχειρήσεων του κλάδου της εστίασης είναι επίσης μια εκκρεμότητα, που επί της ουσίας αιωρείται πάνω από τη Νέα Παραλία. Προφανώς η Θεσσαλονίκη έχει πολλά θορυβώδη μπαρ και επίσης πολλές… ευωδιαστές ταβέρνες. Δεν χρειάζεται άλλες και αν τις χρειάζεται, η Νέα Παραλία δεν είναι ο χώρος τους. Από την άλλη ένα ποτηράκι νερό, ένας καφές ή ένα αναψυκτικό είναι δικαίωμα κάθε φιλήσυχου περιπατητή, που αναζητά ηρεμία δίπλα στη θάλασσα και απέναντι από τα εμπορικά πλοία που κυκλοφορούν και θυμίζουν το χαρακτήρα της πόλης. Πού αρχίζει η μία κατηγορία και πού η άλλη; Έλα μου ντε…