Το Κίεβο και η Μόσχα επιβεβαίωσαν με χωριστές ανακοινώσεις τους ότι οι παραδόσεις ρωσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας σταμάτησαν οριστικά σήμερα το πρωί, μετά την εκπνοή της ισχύος ενός πενταετούς συμβολαίου που είχε υπογραφεί στα τέλη του 2019 μεταξύ των δύο μερών.
Κίεβρο και Μόσχα επιβεβαιώνουν το τέλος των παραδόσεων ρωσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας από σήμερα το πρωί. Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη;
«Σταματήσαμε τη διαμετακόμιση του ρωσικού αερίου, πρόκειται για ένα ιστορικής σημασίας γεγονός. Η Ρωσία χάνει αγορές, θα υποστεί οικονομικές απώλειες», δήλωσε εκφράζοντας την ικανοποίησή του ο ουκρανός υπουργός Ενέργειας Γκέρμαν Γκαλουστσένκο, σύμφωνα με τις υπηρεσίες του.
«Από τις 8:00 (ώρα Μόσχας, 07:00 ώρα Ελλάδας), η προμήθεια ρωσικού αερίου για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας δεν πραγματοποιείται», ανακοίνωσε από την πλευρά της η Gazprom, η γιγάντια ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου. «Λόγω της επανειλημμένης και ρητά εκφρασμένης άρνησης της ουκρανικής πλευράς να ανανεώσει αυτή τη συμφωνία, η Gazprom δεν έχει από την 1η Ιανουαρίου 2025 την τεχνική και νομική δυνατότητα να προμηθεύει αέριο για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας», πρόσθεσε η εν λόγω ρωσική κρατική επιχείρηση.
Η άρνηση της Ουκρανίας να ανανεώσει τη συμφωνία διαμετακόμισης ήταν αναμενόμενη αλλά και συμβολική κίνηση, έπειτα από σχεδόν τρία χρόνια πλήρους πολέμου με τη Ρωσία. Σύμφωνα με το CNN, το Υπουργείο Ενέργειας της Ουκρανίας ανέφερε ότι τερμάτισε τη συμφωνία “για λόγους εθνικής ασφάλειας”.
Η Ουκρανία τώρα αντιμετωπίζει την απώλεια περίπου 800 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από τα τέλη διαμετακόμισης, ενώ η Gazprom θα χάσει σχεδόν 5 δισεκατομμύρια δολάρια από πωλήσεις φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με τον ουκρανό υπουργό Γκέρμαν Γκαλουστσένκο, «η Ουκρανία ενημέρωσε τους διεθνείς εταίρους της» για τη διακοπή, η οποία αναμενόταν εδώ και μήνες. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είχαν διαμαρτυρηθεί για το γεγονός ότι η ροή θα σταματούσε στις 31 Δεκεμβρίου χωρίς να υπάρχουν πραγματικές, άμεσες και αξιόπιστες εναλλακτικές επιλογές.
Η διακοπή της διαμετακόμισης του αερίου μέσω της Ουκρανίας θα έχει «δραστικό» αντίκτυπο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά όχι στη Ρωσία, δήλωσε σήμερα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο. Ο εν λόγω φιλορώσος ηγέτης έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει πως ο τερματισμός της διαμετακόμισης θα κοστίσει στη Σλοβακία εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε απωλεσθέντα έσοδα διαμετακόμισης και υψηλότερες δαπάνες για την εισαγωγή άλλου αερίου και έχει επίσης υποστηρίξει πως θα οδηγήσει σε άνοδο των τιμών του αερίου και του ηλεκτρικού στην Ευρώπη. Ο Φίτσο είχε μεταβεί στις 22 Δεκεμβρίου στη Μόσχα για να επιχειρήσει να βρει μια λύση στο πρόβλημα. Η αιφνιδιαστική αυτή επίσκεψή του είχε προκαλέσει το θυμό του ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος κατηγόρησε το Φίτσο ότι θέλει «να βοηθήσει τον Πούτιν».
Χωρίς θέρμανση και ζεστό νερό τα νοικοκυριά της Υπερδνειστερίας
Η Gazprom σταματά από σήμερα τις παραδόσεις αερίου και στη Μολδαβία, στο πλαίσιο μιας οικονομικής διένεξης μ’ αυτή την πρώην σοβιετική δημοκρατία, η οποία επανεξέλεξε μια φιλοευρωπαία πρόεδρο.
Η αποσχισθείσα μολδαβική περιφέρεια της Υπερδνειστερίας έκοψε σήμερα την παροχή θέρμανσης και ζεστού νερού στα νοικοκυριά. «Δεν υπάρχει θέρμανση ούτε ζεστό νερό», δήλωσε τηλεφωνικά στο Reuters από την Τιρασπόλ, τη μεγαλύτερη πόλη της Υπερδνειστερίας, μια εργαζόμενη της τοπικής ενεργειακής εταιρείας Tirasteploenergo, προσθέτοντας πως δεν γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει η κατάσταση αυτή.
Η Υπερδνειστερία είναι μια φιλορωσική οντότητα που αποσχίσθηκε από την υπόλοιπη Μολδαβία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Προμηθευόταν ρωσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας, αλλά αυτή η οδός ανεφοδιασμού έκλεισε σήμερα.
Με μήνυμα στον ιστότοπό της, η εταιρεία ενέργειας κάλεσε τους κατοίκους να ντύνονται με ζεστά ρούχα, οι οικογένειες να συγκεντρώνονται στο ίδιο δωμάτιο του σπιτιού, να κρεμούν κουβέρτες ή χοντρές κουρτίνες από τα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες και να χρησιμοποιούν ηλεκτρικές θερμάστρες.
Το τοπικό κοινοβούλιο έστειλε έκκληση στο Κρεμλίνο και το ρωσικό κοινοβούλιο τον περασμένο μήνα να επιτευχθεί μια νέα συμφωνία με την Ουκρανία για να συνεχιστεί η παροχή φυσικού αερίου. Η Μόσχα δήλωσε τότε ότι θα προστατεύσει τους πολίτες και τους στρατιώτες της στην Υπερδνειστερία.
Μέχρι τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης φυσικού αερίου με την Ουκρανία, η Ρωσία προμήθευε τη Μολδαβία με περίπου 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, τα οποία μεταφέρονταν μέσω της Υπερδνειστερίας. Η Μολδαβία κατηγορεί τη Ρωσία ότι εκμεταλλεύεται την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Μόσχα για να αποσταθεροποιήσει τη χώρα, κάτι που η Μόσχα αρνείται.
Η Αυστρία, από την πλευρά της, ανακοίνωσε πως ήταν έτοιμη για τον τερματισμό της διαμετακόμισης του αερίου μέσω της Ουκρανίας και πως προμηθεύεται πλέον αέριο από άλλες πηγές, όπως σημεία τροφοδοσίας στη Γερμανία ή την Ιταλία, καθώς και από εγκαταστάσεις αποθήκευσης. «Κάναμε αυτά που έπρεπε και είμαστε καλά προετοιμασμένοι γι’ αυτό το σενάριο», ανέφερε σε δήλωσή της η αυστριακή υπουργός Ενέργειας Λεονόρε Γκεβέσλερ. «Η Αυστρία δεν εξαρτάται πλέον από τη Ρωσία για το αερίο και αυτό είναι καλό», πρόσθεσε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάθμισε τον αντίκτυπο από τη σημερινή διακοπή των εξαγωγών ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας λέγοντας πως αναμενόταν και πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προετοιμασμένη γι’ αυτή.
«Η ευρωπαϊκή υποδομή αερίου είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να παράσχει μη ρωσικής προέλευσης αέριο στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη μέσω εναλλακτικών οδών», δήλωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν.
«Έχει ενισχυθεί από το 2022 με νέες δυνατότητες εισαγωγής LNG» (υγροποιημένου φυσικού αερίου), πρόσθεσε.
Πριν από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ένωση έχει μειώσει το ποσοστό των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών από πάνω από 40% το 2021 σε περίπου 8% το 2023, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Για να καλύψει το κενό, η Ευρώπη έχει εισάγει τεράστιες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) — μια ψυχρή, υγρή μορφή φυσικού αερίου που μπορεί να μεταφερθεί μέσω θαλάσσιων δεξαμενόπλοιων — από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες, καθώς και φυσικό αέριο μέσω αγωγών από τη Νορβηγία. Η ΕΕ έχει επίσης αυξήσει τις εισαγωγές ρωσικού LNG για να θερμάνει τα σπίτια της και να τροφοδοτήσει τα εργοστάσιά της, αλλά αντιμετωπίζει αυτοεπιβαλλόμενη προθεσμία έως το 2027 για να σπάσει την εξάρτησή της από όλα τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Αναλυτές δήλωσαν στο CNN τον περασμένο μήνα ότι οι χώρες που λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της συμφωνίας διαμετακόμισης με την Ουκρανία δεν κινδυνεύουν από έλλειψη ενέργειας και πιθανότατα θα καλύψουν το κενό εισάγοντας περισσότερο LNG ή περισσότερο φυσικό αέριο μέσω αγωγών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Παρ’ όλα αυτά, ο Massimo Di Odoardo, ερευνητής φυσικού αερίου στην εταιρεία δεδομένων ενέργειας Wood Mackenzie, δήλωσε στο CNN στα τέλη Δεκεμβρίου ότι η λήξη της συμφωνίας θα καταστήσει πιο δύσκολο για την Ευρώπη να γεμίσει τα αποθέματά της πριν από τον επόμενο χειμώνα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου πιθανότατα θα παραμείνουν κοντά στα τρέχοντα επίπεδά τους ή ίσως να αυξηθούν το 2025, όπως είπε.
Οι τιμές έχουν υποχωρήσει από τα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών που σημειώθηκαν το καλοκαίρι του 2022, αλλά εξακολουθούν να είναι πάνω από το διπλάσιο των ιστορικών επιπέδων τους.