Οι καταρρίψεις επιβατικών αεροσκαφών λόγω πυραύλων έχουν αναδειχθεί ως η σημαντικότερη αιτία θανάτων στην εμπορική αεροπορία τα τελευταία χρόνια παρά τη γενικότερη βελτίωση της ασφάλειας των πτήσεων, όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ της η Wall Street Journal.
Οι καταρρίψεις επιβατικών αεροσκαφών από πυραύλους γίνονται ο μεγαλύτερος κίνδυνος της πολιτικής αεροπορίας, προκαλώντας εκατοντάδες θανάτους και υπογραμμίζοντας τους κινδύνους των πτήσεων σε εμπόλεμες ζώνες.
Η πρόσφατη συντριβή ενός αεροσκάφους της Azerbaijan Airlines στο Καζακστάν, αν επιβεβαιωθεί ότι προκλήθηκε από ρωσικό πύραυλο, θα προστεθεί στη μακρά λίστα των θανατηφόρων καταρρίψεων επιβατικών αεροπλάνων που συνδέονται με ένοπλες συγκρούσεις από το 2014. Σύμφωνα με το Aviation Safety Network, περισσότερα από 500 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας τέτοιων επιθέσεων τα τελευταία χρόνια.
Σημειώνεται ότι πρώιμα αποτελέσματα της έρευνας για τη συντριβή στο Καζακστάν δείχνουν ότι το αεροσκάφος επλήγη από ρωσικό αντιαεροπορικό πύραυλο ή από θραύσματά του, επαναφέροντας στο προσκήνιο την απειλή και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η αεροπορία σε ζώνες συγκρούσεων.
Μεταξύ των αεροπορικών δυστυχημάτων που συνδέονται με ένοπλες συγκρούσεις, ξεχωρίζουν δύο περιστατικά που σχετίζονται με τη Ρωσία:
Η κατάρριψη της πτήσης MH17 της Malaysia Airlines πάνω από την Ουκρανία το 2014, που σκότωσε 298 άτομα
Η πρόσφατη συντριβή ενός Embraer E190 της Azerbaijan Airlines, με 38 θύματα
Παράλληλα, το 2020 ιρανικές δυνάμεις κατέρριψαν κατά λάθος την πτήση PS752 της Ukraine International Airlines, προκαλώντας τον θάνατο 176 ατόμων.
O κίνδυνος των αερομεταφορών και η επιτακτική ανάγκη για λήψη μέτρων
Τα περιστατικά αυτά αποδεικνύουν την αδυναμία διάκρισης ανάμεσα σε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους κατά τη διάρκεια συγκρούσεων, καθώς οι καταρρίψεις συχνά οφείλονται σε λανθασμένες αποφάσεις που λαμβάνονται σε συνθήκες έντασης και φόβου, όπως επισημαίνει το σχετικό ρεπορτάζ.
Ο κίνδυνος για πολιτικά αεροσκάφη είναι αυξανόμενος λόγω της διάδοσης εξελιγμένων αντιαεροπορικών συστημάτων, αλλά και της συχνότητας ένοπλων συγκρούσεων διεθνώς. Όπως σημειώνουν ειδικοί, η προστασία των αεροπλάνων από τέτοιες επιθέσεις παραμένει εξαιρετικά δύσκολη, καθώς οι πτήσεις των επιβατικών αεροσκαφών σε πολεμικές ζώνες εξαρτώνται από πληροφορίες που προέρχονται από ετερόκλητες πηγές – από κρατικές αρχές, ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας και εσωτερικές αναλύσεις των αεροπορικών εταιρειών.
Άλλωστε το παράδειγμα της πυραυλικής επίθεσης του Ιράν προς το Ισραήλ τον Οκτώβριο, την ώρα που εκατοντάδες επιβατικά αεροσκάφη βρίσκονταν στην περιοχή και οι επιβάτες κατέγραφαν τις εκτοξεύσεις από τα παράθυρα των αεροπλάνων τους είναι χαρακτηριστικό. Σημειώνεται μάλιστα πως για το συγκεκριμένο περιστατικό, οι αεροπορικές εταιρείες, όπως η Flightradar24, έδειξαν ότι τα ιρανικά αεροσκάφη απογειώνονταν λίγα λεπτά πριν την επίθεση, γεγονός που φανερώνει έλλειψη συντονισμού ή προειδοποίησης.
Το πρόβλημα των αεροπορικών δυστυχημάτων επιβατικών αεροσκαφών σε εμπόλεμες ζώνες επιδεινώνεται και από την απροθυμία των κυβερνήσεων να κλείσουν εναέριους χώρους, λόγω των σοβαρών οικονομικών και στρατιωτικών επιπτώσεων, όπως η απώλεια στρατηγικών πλεονεκτημάτων.
Βέβαια, παρά τις αυξανόμενες απειλές, η εμπορική αεροπορία παραμένει μια από τις ασφαλέστερες μορφές μεταφοράς. Οι θάνατοι από αεροπορικά δυστυχήματα μειώθηκαν το 2023, ενώ τα ατυχήματα έπεσαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, η αύξηση των καταρρίψεων επαναφέρει ερωτήματα σχετικά με την επάρκεια των κανονισμών για πτήσεις σε πολεμικές ζώνες.
Η ανάγκη για συντονισμό και διεθνείς κανονισμούς παραμένει επιτακτική. Μετά την κατάρριψη της πτήσης PS752 της Ukraine International Airlines το 2020, ο Καναδάς προσπάθησε να ηγηθεί πρωτοβουλιών για τη θέσπιση νέων κανόνων ασφαλείας, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει πολλά. Ειδικοί επισημαίνουν ότι η αδράνεια αυτή επιτρέπει σε εταιρείες και κυβερνήσεις να αγνοούν τους κινδύνους, αφήνοντας επιβάτες και πλήρωμα εκτεθειμένους.
Οικογένειες θυμάτων, πιλότοι και ειδικοί ασφαλείας ζητούν επίσης περισσότερη διαφάνεια και αυστηρότερα μέτρα, καθώς ο κίνδυνος για νέα τραγικά δυστυχήματα παραμένει υψηλός. Ειδικά στις πρόσφατες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, πληρώματα πτήσεων εκφράζουν φόβους για τη ζωή τους, ζητώντας ενημερωμένες πολιτικές ασφάλειας και βελτιώσεις στις ασφαλιστικές καλύψεις.