100 μέτρα για το δημογραφικό: Τι περιλαμβάνει το «ολιστικό» Εθνικό Σχέδιο Δράσης για να αλλάξει η εφιαλτική προοπτική
Αυξάνεται το επίδομα παιδιού, καταργείται ο φόρος για την ασφάλιση τέκνων και παρέχονται κίνητρα στις επιχειρήσεις για τη λειτουργία παιδικών σταθμών στους χώρους εργασίας. Ποιες είναι οι 44 παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν άμεσα, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2025. Όλες οι αλλαγές που προωθούνται για τα προνόμια των τρίτεκνων οικογενειών.
Του Γιώργου Λυκουρέντζου – Πηγή: Realnews
Με όπλο τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε βάθος δεκαετίας για την υλοποίηση 100 και πλέον δράσεων, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα επιχειρήσει να βάλει φρένο στο αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων και να βελτιώσει τη δημογραφική εικόνα της Ελλάδας. Ο πληθυσμός της χώρας γερνά και μειώνεται συνεχώς. Είναι το αποτέλεσμα της επί 40 χρόνια εξαιρετικά χαμηλής γονιμότητας, της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της διατήρησης τα τελευταία έτη -παρά την όποια ανάσχεση- του κύματος του brain drain.
Όπως ανακοίνωσε στη Βουλή κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη, το προσεχές διάστημα το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό τίθεται σε διαβούλευση προκειμένου να εκκινήσει άμεσα η διαδικασία εφαρμογής του. Όλα δείχνουν ότι η διαδικασία εκκινεί σε πεδίο διακομματικής συναίνεσης, με τα κόμματα, τα οποία αναγνωρίζουν το πρόβλημα ως μείζον, να είναι έτοιμα να καταθέσουν τις απόψεις και τις προτάσεις τους.
Υπενθυμίζεται ότι το ζήτημα μπήκε στο τραπέζι και στην πρόσφατη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Νίκο Ανδρουλάκη. Ενδεικτικό του καλού κλίματος είναι ότι ο πρωθυπουργός παρέπεμψε τον Ν. Ανδρουλάκη στη Σ. Ζαχαράκη, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να δηλώνει την εκτίμησή του.
Παρά το πολύ καλό κλίμα και τη διάθεση συναίνεσης των κομμάτων, το πεδίο μοιάζει ναρκοθετημένο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2021, καταγράφεται μείωση του πληθυσμού κατά 3,5%, σε σχέση με το 2011, και κατά σχεδόν 5%, σε σχέση με το 2001. Από το 2011, το φυσικό ισοζύγιο είναι αρνητικό, αφού οι θάνατοι υπερτερούν αριθμητικά των γεννήσεων. Το 2022, οι γεννήσεις έπεσαν για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας κάτω από τις 80.000, έναντι 150.000 το 1980. Το 2022, η αναλογία γεννήσεων προς θανάτους ήταν 1 προς 1,7.
Ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας είναι σήμερα πάνω από 46 ετών (έναντι 39 το 2000). Περισσότεροι από 1 στους 5 κατοίκους της χώρας είναι πάνω από 65 ετών (16% το 2000), ενώ το ποσοστό των άνω των 80 ετών είναι 6% (διπλάσιο σε σχέση με αυτό του 2000).
Με τα σημερινά δεδομένα η προοπτική του 2070 μοιάζει εφιαλτική: Οι γυναίκες 90+ ετών θα είναι η πολυπληθέστερη ομάδα του πληθυσμού, ενώ τα παιδιά ηλικίας 0-4 ετών θα είναι η μικρότερη πληθυσμιακή ομάδα και στα δύο φύλα. Η μεγαλύτερη συρρίκνωση θα παρατηρείται στις παραγωγικές ηλικίες και ειδικά στις ηλικίες 40-60 ετών, ενώ μεγάλη μείωση αναμένεται στον γυναικείο πληθυσμό 30-45 ετών που αποτελούν τις κύριες αναπαραγωγικές ηλικίες.
Για την κυβέρνηση το δημογραφικό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο και με την οικονομία. «Ίσως μέχρι στιγμής να μην έχει αναδειχθεί όσο θα έπρεπε, όμως δεν νοείται πλέον οικονομική ευμάρεια χωρίς μια συνεκτική και στοχευμένη δημογραφική πολιτική. Με άλλα λόγια, αν ο πληθυσμός φθίνει, δεν επέρχεται οικονομική ανάπτυξη», δήλωσε χαρακτηριστικά η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σ. Ζαχαράκη.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό οργανώνεται σε τρία επίπεδα που περιλαμβάνουν πέντε άξονες, 20 στόχους,100 δράσεις. Οι πέντε άξονες είναι:
Σύμφωνα με το υπουργείο, το σχέδιο δράσης στοχεύει στη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού για την οικογένεια και το παιδί περιβάλλοντος, το οποίο παράλληλα θα σέβεται τις επιθυμίες, θα παρέχει επιλογές και θα υποστηρίζει τις ανάγκες των πολιτών. Απώτερος στόχος είναι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μέσα από τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, τον συντονισμό και την αξιολόγηση δράσεων που αφορούν το σύνολο των πολιτών σε όλο τον κύκλο ζωής. Τη δεδομένη χρονική στιγμή υπάρχουν 44 άμεσα υλοποιήσιμες δράσεις για το 2025, ενώ οι υπόλοιπες 56 και πλέον δράσεις θα συγκεκριμενοποιηθούν και θα οριστικοποιηθούν στο πλαίσιο της διαβούλευσης για να «τρέξουν» μέχρι το 2035.
Ο πρώτος άξονας, ο οποίος συγκεντρώνει ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς αφορά το ζήτημα της ενίσχυσης των γεννήσεων και της οικογένειας, θα αρχίσει να υλοποιείται με τη συνεργασία επτά υπουργείων, ενώ περιλαμβάνει συνολικά 17 δράσεις με εκτιμώμενο κόστος 280 εκατ. ευρώ ανά έτος.
Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο προγεννητικός έλεγχος και η δωρεάν εξέταση ΑΜΗ για τον έλεγχο της γονιμότητας, η ευνοϊκή φορολόγηση οικειοθελών παροχών και η φοροαπαλλαγή των vouchers για βρεφονηπιακούς σταθμούς, η αύξηση του επιδόματος παιδιού, η διεύρυνση ωραρίου των βρεφονηπιακών σταθμών και η κινητροδότηση για παιδικούς σταθμούς στον χώρο εργασίας, η κοινωνική κατοικία, η ισόβια ιδιότητα τριτέκνων και η αυξημένη μοριοδότηση ΑΣΕΠ για τρίτεκνους.
Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζεται ότι συνεχίζονται για το 2025 τα εξής μέτρα στήριξης της οικογένειας:
Επίδομα γέννησης: Από τα 2.000 ευρώ που ήταν το αρχικό οριζόντιο επίδομα, το 2024 αυξήθηκε και κυμαίνεται κλιμακωτά από τα 2.400 έως τα 3.500 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών, με κόστος επιπλέον 31,8 εκατ. ευρώ για το 2025.
Τα vouchers για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς: Από τα 65 εκατ. ευρώ το 2024, η δαπάνη για το 2025 θα φτάσει στα 77 εκατ. ευρώ, με στόχο ακόμα μεγαλύτερη επιχορήγηση προκειμένου να μη μείνει κανένας χωρίς voucher.
Επιπλέον 12 εκατ. ευρώ για την κάλυψη όλων των ατόμων με αναπηρία στα ΚΔΑΠ ΑμεΑ.
Επιπλέον 20.000 θέσεις σε υφιστάμενους ή νέους βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Πανελλαδική εφαρμογή για το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς» με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ.
Σχολικά γεύματα: Αυξήθηκαν φέτος οι δήμοι σε 153, από 133 πέρυσι με έμφαση στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας. Εξασφαλίζεται καθημερινά η παροχή των σχολικών γευμάτων σε 231.062 μαθητές, από 217.267 που στήριζε μέχρι πρότινος το πρόγραμμα.
Ο δεύτερος άξονας αφορά την ενίσχυση της απασχόλησης και επικεντρώνεται στην επαγγελματική εκπαίδευση, προκειμένου να συνδεθεί με την αγορά εργασίας. Σε αυτόν τον άξονα με πέντε δράσεις, εκτιμώμενου κόστους 25 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2027, περιλαμβάνονται η επαγγελματική εκπαίδευση, η γυναικεία επιχειρηματικότητα, τα προγράμματα upskilling (διά βίου μάθηση), ο κώδικας δεοντολογίας για την τηλεργασία και η απασχόληση ηλικιωμένων.
Ως ιδιαίτερης σημασίας χαρακτηρίζεται και ο τρίτος άξονας, που αφορά τη διαχείριση της μακροζωίας, με εκτιμώμενο κόστος τουλάχιστον 4,5 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2027. Πρόκειται για επτά δράσεις με τη συνεργασία τεσσάρων υπουργείων. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η θεσμοθέτηση της γηριατρικής, η προληπτική ιατρική, η αναβάθμιση των ΚΑΠΗ, το πρόγραμμα «Η τρίτη ηλικία πάει πανεπιστήμιο», αλλά και το σημαντικό πρόγραμμα ανακαινίσεων σπιτιών ηλικιωμένων ως προς την προσβασιμότητα.
Ο τέταρτος άξονας με τίτλο «Τοπική ανάπτυξη, προώθηση καινοτομίας» έχει ως στόχο την υλοποίηση των 13 περιφερειακών σχεδίων δράσης, ένα για κάθε περιφέρεια της χώρας, με στόχο την αποκέντρωση και την ενίσχυση απομακρυσμένων ακριτικών περιοχών. Περιλαμβάνει εννέα δράσεις, με συνολικά εκτιμώμενη δαπάνη ύψους 710 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2030. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει δράσεις για σύγχρονες φοιτητικές εστίες, τηλεϊατρική, ενίσχυση της εντοπιότητας στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ (ψηφίστηκε πρόσφατα), κοινωνική κατοικία αλλά και θέσπιση βραβείου προσβάσιμης πόλης.
Ο πέμπτος και τελευταίος άξονας, με τίτλο «Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, έρευνα», αφορά κυρίως το ενημερωτικό πεδίο και προβλέπει έξι δράσεις, με δαπάνη 11 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2027. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το Παρατηρητήριο για το Δημογραφικό, τη δημιουργία της πλατφόρμας «MyPaidi», την ενημέρωση για θέματα γονιμότητας και υγείας, αλλά και το σήμα «Φιλική προς την οικογένεια εταιρεία».
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας τονίζει ιδιαίτερα ότι το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό αποτελεί ένα ολιστικό σχέδιο, το οποίο καλύπτει όλες τις ηλικίες και το σύνολο της επικράτειας, με δράσεις σε συνεργασία σχεδόν όλων των υπουργείων.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι περιλαμβάνονται δράσεις που απευθύνονται από τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, όπως το επίδομα γέννησης, το επίδομα παιδιού, οι παιδιατρικές εξετάσεις, η πρώιμη παιδική παρέμβαση και τα προγράμματα κατασκηνώσεων, μέχρι τους ανθρώπους ηλικίας 80+ ετών, όπως το «Γερνάω στο Σπίτι» και η ανακουφιστική φροντίδα.