Η Χριστουγεννιάτικη κάλτσα είναι μία άδεια κάλτσα ή ένας σάκος σε σχήμα κάλτσας που συνηθίζουν να κρεμάνε τα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων για να τη βρει ο Άγιος Βασίλης και να τη γεμίσει με μικρά παιχνίδια, γλυκίσματα, φρούτα και λεφτά όταν έρθει να τους επισκεφτεί.
Στη Γαλλία τα παιδιά τοποθετούν κάλτσες στο τζάκι, στην Ολλανδία τις γεμίζουν με άχυρο και καρότα, στην Ουγγαρία βάζουν παπούτσια δίπλα στο τζάκι ή το παράθυρο, ενώ στην Ιταλία τα παιδιά τα αφήνουν έξω από το σπίτι.
Το συγκεκριμένο έθιμο τηρούν παιδιά σε όλο τον κόσμο και προέρχεται από τον 3ο αιώνα μ.Χ. και τον Άγιο Νικόλαο, όπως είναι γνωστός στο εξωτερικό ο Άγιος των Χριστουγέννων.
Σύμφωνα με τη «βόρεια» χριστιανική παράδοση, όλα ξεκίνησαν σε ένα σπίτι ενός πατέρα με τρεις κόρες που πρόσφατα είχαν χάσει τη μητέρα τους. Οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν καλά και η οικογένεια αναγκάστηκε να μετακομίσει σε ένα παλιό και μικρότερο σπίτι.
Όταν όμως οι κόρες έφθασαν σε ηλικία γάμου, ο πατέρας έπεσε σε απόγνωση, καθώς δεν είχε την δυνατότητα να τους δώσει προίκα.
Ο Αϊ Βασίλης όμως που γνώριζε τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε η άπορη οικογένεια, αποφάσισε να την βοηθήσει έμπρακτα.
Έτσι, όταν η οικογένεια έπεσε για ύπνο, ο Αϊ Βασίλης τοποθέτησε από ένα πουγκί με χρυσό στις κάλτσες των κοριτσιών που είχαν βάλει κοντά στο τζάκι με άλλα ρούχα για να στεγνώσουν. Το επόμενο πρωί οι κοπέλες βρήκαν με μεγάλη έκπληξη τα δώρα του Αϊ Βασίλη και η ζωή τους άλλαξε άρδην.
Η ιστορία αυτή προέρχεται από την λαογραφική παράδοση σχετικά με την ζωή του Αγίου Νικολάου, ο οποίος μετετράπη στον χαρακτήρα του Αϊ Βασίλη στην δυτική παράδοση.