«Η Επτάφωτος λυχνία του ναού έγινε εβραϊκό σύμβολο κατά την περίοδο του Δεύτερου Ναού. Μετά, ωστόσο, την καταστροφή του ναού, η Επτάφωτος λυχνία ή μενορά, ανάχθηκε σε σημαντικό έμβλημα της εβραϊκής συλλογικής μνήμης, τόσο μέσα στα σύνορα του Ισραήλ, όσο και στη Διασπορά. Η Επτάφωτος λυχνία περιστασιακά, εμφανίζεται σε προσωπικά αντικείμενα, όπως λυχνάρια, τα οποία, ως αγγεία διάχυσης φωτός, ενδεχομένως παρέπεμπαν στο συναίσθημα της φώτισης της Επτάφωτου λυχνίας του Ναού».
Σπάνιο λυχνάρι 1.700 ετών βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ – Η επιλογή των συμβόλων δεν είναι τυχαία
Σπάνιο λυχνάρι 1.700 ετών με εβραϊκά θρησκευτικά σύμβολα βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ – Το λυχνάρι κατασκευάστηκε μετά από μια εξέγερση που οδήγησε στον εξοστρακισμό των Εβραίων από την πόλη. Φωτογραφία: Emil Aladjem, Israel Antiquities Authority
Αρχαιολόγοι έφεραν στο φως ένα εξαιρετικό κεραμικό λυχνάρι της Ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου. Το εύρημα είναι διακοσμημένο με απεικονίσεις της Επτάφωτου λυχνίας του Ναού, φτυαράκι θυμιάματος και ένα lulav (κλωνάρι χουρμαδιάς) που χρησιμοποιούταν στα θρησκευτικά τελετουργικά.
Το λυχνάρι αποκαλύφθηκε στο πλαίσιο ανασκαφής σε μία τοποθεσία κοντά στο Όρος των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ και αποτελεί ένα μοναδικό εύρημα. Σημάδια από καπνιά στο στόμιό του, μαρτυρούν τη χρήση του για φωτισμό πριν από περίπου 1.700 χρόνια, προσφέροντας μια σπάνια ματιά στον Εβραϊκό πολιτισμό και τη θρησκευτική ζωή της περιόδου.
«Η εξαιρετική δεξιοσύνη του τεχνίτη του λυχναριού, το οποίο ανακαλύφθηκε ακέραιο, το ανάγει σε ένα ξεχωριστό και εξαιρετικά σπάνιο αντικείμενο», εξηγεί ο διευθυντής των ανασκαφών εκπροσωπώντας την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων, Michael Chernin, σε δήλωσή του στο IFLScience.
«Το εύρημα είναι ιδιαίτερa εντυπωσιακό, αφού είναι ελάχιστα τα στοιχεία που μαρτυρούν την ύπαρξη ενός εβραϊκού οικισμού μέσα και γύρω από την Ιερουσαλήμ από την περίοδο αυτή».
Μεταξύ του 132 και του 136 μ.Χ. οι Εβραίοι της Ιουδαίας, με επικεφαλής τους τον Σιμόν Μπαρ Κόχμπα, εξεγέρθηκαν ενάντια στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στα τέλη μιας περιόδου έντονων συγκρούσεων ανάμεσα στους Εβραίους και τους Ρωμαίους.
Το αποτέλεσμα της εξέγερσης η οποία έχει μείνει στην ιστορία ως η εξέγερση του Μπαρ Κόχμπα, ήταν η εκδίωξη των Εβραίων από την πόλη της Ιερουσαλήμ από τον αυτοκράτορα Αδριανό.
«Το λυχνάρι με το Όρος των Ελαιών, είναι ένα από τα λίγα υλικά ευρήματα της Εβραϊκής παρουσίας στην περιοχή της Ιερουσαλήμ τον 3ο έως τον 5ο αιώνα μ.Χ.», είπε ο Chernin.
Το λυχνάρι φαίνεται να ανήκει στον τύπο “Beit Nattif”, όπως ονομάστηκε από το εργαστήριο παραγωγής του, το οποίο ταυτοποιήθηκε το 1930, κοντά στην πόλη Bet Shemesh. Οι κεραμοποιοί της Beit Nattif ήταν οι πρώτοι στη δημιουργία λεπτοδουλεμένων διακοσμήσεων και λυχναριών με τα εβραϊκά θρησκευτικά σύμβολα.
Η παρουσία των εβραϊκών λυχναριών, υποδηλώνει πως, εξακολουθούσε να υπάρχει εβραϊκή παρουσία στην περιοχή, μετά την εξέγερση.
«Η επιλογή των συμβόλων στο λυχνάρι δεν είναι τυχαία», σημείωσε ο Benjamin Storchan, μελετητής αρχαιολόγος από την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων. «Πρόκειται για μια συναρπαστική απόδειξη που συνδέει τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής και τις πεποιθήσεις με τους κατοίκους της αρχαίας Ιερουσαλήμ. Όπως φαίνεται, το λυχνάρι ανήκε σε κάποιον Εβραίο, ο οποίος το αγόρασε λόγω της θρησκευτικής του σημασίας και της αναμνηστικής παραπομπής στον Ναό».
Είναι φανερό ότι ο κατασκευαστής του λυχναριού, αφιέρωσε πολύ χρόνο στη δημιουργία και τη διακόσμηση του αντικειμένου.
Κατασκευάστηκε με τη χρήση προσεκτικά λαξευμένων καλουπιών από ασβεστόλιθο, με τρυπάνια και σμίλες. Τα καλούπια ήταν κατασκευασμένα σε δύο τμήματα – το επάνω και το κάτω – τα οποία γέμιζαν με πηλό και στη συνέχεια, συμπιέζονταν. Το αγγείο στη συνέχεια πυρωνόταν και έπειτα, ήταν έτοιμο για χρήση.
«Η μέθοδος δημιουργίας λυχνιών σε καλούπια έδινε τη δυνατότητα εκλεπτυσμένων σχεδιασμών, όπως και την προσθήκη λεπτεπίλεπτων και περίτεχνων διακοσμήσεων», σημειώνει ο Storchan.
Το λυχνάρι θα εκτεθεί στο κοινό στην εβραϊκή γιορτή Χανούκα, μαζί με τις πέτρινες μήτρες που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή παρόμοιων κεραμικών αγγείων.