Οπως το θρυλικό άσμα με τον Γιώργο Νταλάρα «Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η αγάπη μένει». Κάπως έτσι και με την περίπτωση της Λίνας Μενδώνη. Σταθερή στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Οι κυβερνήσεις αλλάζουνε, αλλά η Μενδώνη μένει.
Από το 1999 επί κυβερνήσεως Σημίτη ως γενική γραμματέας του υπουργείου μέχρι… αύριο. Με ένα διάλειμμα περίπου 5 ετών, όταν οι ταχαριστεροί κυβέρνησαν τον τόπο. Οχι, δεν την έδιωξαν, η ίδια φρόντισε να παραιτηθεί και να επιστρέψει στο πόστο της, στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Και αν αντικατασταθεί; Πράγμα απίστευτο, αλλά ποτέ μη λες ποτέ, τότε τι; «Αν αύριο το πρωί σταματήσω να έχω τη θέση που έχω σήμερα, θα επιστρέψω στη δουλειά μου εκεί».
Ποιο το μυστικό της επιτυχίας; Μα φυσικά η εξαιρετική γνώση και η εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα σε θέματα, κυρίως, αρχαιολογικά. Η Μενδώνη σε κλάσματα δευτερολέπτου έλυσε τον γόρδιο δεσμό για το Ελληνικό. Οσα δεν μπόρεσαν οι άλλοι, τα κατάφερε εκείνη. Απίστευτο. Το ίδιο και με την περίπτωση των αρχαιολογικών ευρημάτων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. Πατ κιουτ. Ψεκάζει, σκουπίζει, τελειώνει.
Γι’ αυτό κι εγώ φορτωμένος με πολλές απορίες, αλλά και κάποιες ενστάσεις σχετικά με τον σύγχρονο πολιτισμό, έσπευσα να τη συναντήσω από κοντά. Το ραντεβού, πού αλλού; Στο cafe της Πινακοθήκης. Η Μενδώνη, εγώ, τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ο σταθμός Βενιζέλου, και πολλά άλλα…
Σκηνή 1η: «Η ευλογία της πατρίδας μας»
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ: Πόση ώρα δουλεύετε την ημέρα;
ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ: Ο μέσος όρος είναι περισσότερο από 15-16 ώρες. Σκεφτείτε, βέβαια, ότι άλλες μέρες είναι εντός γραφείου κι άλλες είναι περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Οχι μόνο στα μουσεία. Πηγαίνω στα εργοτάξια. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει τουλάχιστον μία υπηρεσία σε κάθε νομό της Ελλάδος. Η κάθε υπηρεσία έχει την καθημερινότητά της, τις αδειοδοτήσεις που αφορούν σε αιτήματα των πολιτών, αλλά και πολύ σημαντικά έργα προστασίας, συντήρησης, ανάδειξης, αναστήλωσης των μνημείων κάθε περιοχής. Η πατρίδα μας έχει την ευλογία να διαθέτει περισσότερους από 22.000 αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία. Και αυτό είναι κάτι δυναμικό. Ας πούμε, προτού γίνει το μετρό της Θεσσαλονίκης, προτού γίνουν οι χαράξεις αυτές, δεν ξέραμε τα σημαντικά μνημεία που αποκαλύφθηκαν.
Δ.Δ.: Τι βρέθηκε εκεί;
Λ.Μ.: Οι οικοδομικές φάσεις της Θεσσαλονίκης, από την ίδρυσή της -το 316 π.Χ. από τον Κάσσανδρο- μέχρι τη σύγχρονη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα. Ανεσκάφησαν 9 μέτρα επιχώσεις. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού κατέγραψαν όλα τα ίχνη της Θεσσαλονίκης, από την πυρκαγιά του 1917 μέχρι, όπως σας είπα, στο 316 π.Χ.
Ο σταθμός Βενιζέλου παρουσιάζει στη φάση που είναι ορατή το σταυροδρόμι των δύο δρόμων της Θεσσαλονίκης, του Decumanus Maximus και του Cardo, μαζί με τις στοές, τις πλατείες τους, τα οικοδομήματα -δημόσια και ιδιωτικά- των πρώτων βυζαντινών αιώνων. Αυτό το οποίο είναι πολύ σημαντικό είναι ότι ο σταθμός Βενιζέλου είναι χωροθετημένος στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ακριβώς από πάνω του έχουμε τους δύο δρόμους, τη λεωφόρο Εγνατίας και την οδό Βενιζέλου, οι οποίες διασταυρώνονται στο σημείο του σταθμού. Ακριβώς η ίδια διασταύρωση, οι ίδιοι δρόμοι, υπάρχουν σχεδόν στο ίδιο σημείο, με την ίδια χάραξη, από τον 3ο αιώνα π.Χ. Αυτό, αν το σκεφτεί κανείς, είναι ασύλληπτο για την ιστορία και την αρχαιολογία της πόλης.
Κλείσιμο
Σκηνή 2η: «Ελυσα το πρόβλημα του Ελληνικού σε λίγους μήνες»
Δ.Δ.: Από μικρή μανία με την αρχαιολογία;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, εγώ θυμάμαι τον εαυτό μου πάντοτε να έχω δύο ενδιαφέροντα. Το ένα ήταν η αρχαιολογία και το δεύτερο ήταν η ιατρική. Μου άρεσε πολύ η μελέτη της αρχαίας γραμματείας, και από το σπίτι μου, από πολύ μικρή, οι γονείς μου φρόντιζαν να πηγαίνουμε σε αρχαιολογικούς χώρους, σε μουσεία.
Δ.Δ.: Και μετά βρεθήκατε στο υπουργείο Πολιτισμού.
Λ.Μ.: Με υπαλληλική ιδιότητα δεν βρέθηκα ποτέ στο υπουργείο Πολιτισμού. Η θέση μου είναι στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Ακολούθησα δηλαδή, την αρχαιολογική έρευνα. Δηλαδή, αν αύριο το πρωί σταματήσω να έχω τη θέση που έχω σήμερα, θα επιστρέψω στη δουλειά μου εκεί.
Δ.Δ.: Και από εκεί ποιος σας επέλεξε να πάτε στο υπουργείο Πολιτισμού; Επί ΠΑΣΟΚ, νομίζω, έγινε αυτό.
Η υπουργός Πολιτισμού μιλά για την τελευταία φάση των διαπραγματεύσεων με τους Άγγλους και για τις περιπέτειες με τα αρχαία στο Μετρό Θεσσαλονίκης και το Ελληνικό
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Λ.Μ.: Ναι, ήταν η κυβέρνηση Σημίτη, όταν έγινε υπουργός Πολιτισμού η Ελισάβετ Παπαζώη. Με γνώριζε από τις Κυκλάδες – ήταν βουλευτής Κυκλάδων, και το δικό μου ερευνητικό πεδίο ήταν οι Κυκλάδες. Με γνώριζε και εισηγήθηκε τότε στον πρωθυπουργό να αναλάβω τη θέση της γενικής γραμματέως. Αυτό, το 1999. Παρέμεινα γενική γραμματέας στο υπουργείο μέχρι τον Μάρτιο του 2004. Επανήλθα το 2009, έμεινα μέχρι τον Ιανουάριο του 2015 που έγιναν οι εκλογές και νίκησε ο ΣΥΡΙΖΑ.
Δ.Δ.: Ο ΣΥΡΙΖΑ σάς έβγαλε;
Λ.Μ.: Οχι, παραιτήθηκα αμέσως, την επαύριο των εκλογών. Γύρισα στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και επανήλθα με την πρωθυπουργία του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος μου έκανε την τιμή να μου προτείνει να αναλάβω το υπουργείο.
Δ.Δ.: Εξαιρετική επιλογή, λύσατε το πρόβλημα του Ελληνικού σε… κλάσματα δευτερολέπτου.
Λ.Μ.: Σε λίγους μήνες.
Σκηνή 3η: «Ο Ελγιν δεν έκλεψε μόνο…»
Δ.Δ.: Εχετε όμως ένα φορτίο πολύ μεγάλο, μια σύγκριση με τη Μελίνα Μερκούρη.
Λ.Μ.: Η Μελίνα ήταν η Μελίνα. Η χαρισματική προσωπικότητα την οποία ξέρατε και εσείς. Και εγώ τη γνώρισα από κοντά.
Δ.Δ.: Από εκείνη ξεκίνησε και η καμπάνια για τα Μάρμαρα. Αλήθεια, Μάρμαρα ή Γλυπτά τα λέμε;
Λ.Μ.: Γλυπτά. Το μάρμαρο…
Δ.Δ.: Για να ξαναγυρίσουμε στη Μελίνα, αυτή ήταν που έβαλε πρώτη το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών, σωστά;
Λ.Μ.: Βεβαίως, το 1982 στη συνδιάσκεψη της UNESCO στο Μεξικό. Η Μελίνα το δημοσιοποίησε.
Δ.Δ.: Ηταν δικιά της ιδέα;
Λ.Μ.: Το αίτημα να επιστρέψουν στην Ελλάδα τα Γλυπτά του Παρθενώνα χρονολογείται αμέσως μετά την Επανάσταση. Αμέσως μετά την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, το 1830, υπάρχει το αίτημα της επιστροφής τους. Και επαναλαμβάνεται κατά διαστήματα. Η Μελίνα είναι αυτή που στην τελευταία, αν θέλετε, φάση της Μεταπολίτευσης, το θέτει διεθνώς και εμφατικά. Και ακριβώς επειδή η Μελίνα ήταν αυτή η χαρισματική προσωπικότητα, έλαβε τεράστιες διαστάσεις.
Δ.Δ.: Εμείς δεν λέμε επιστροφή.
Λ.Μ.: Εμείς τώρα πλέον συζητάμε για την επανένωση. Αυτή είναι η σωστή λέξη.
Δ.Δ.: Επανένωση, μου αρέσει, πολύ νόστιμο.
Λ.Μ.: Εμείς δεν θέλουμε απλώς να τα πάρουμε πίσω. Εμείς θέλουμε να τα ενώσουμε με τα τμήματα του γλυπτού διακόσμου που έχουμε στην Ακρόπολη. Τα τελευταία χρόνια πολλά αρχαιολογικά ευρήματα επιστρέφονται σε χώρες προέλευσής τους. Διότι έχει αλλάξει πάρα πολύ η ηθική των μουσείων, αλλά και η αντίληψη που έχει και η κοινωνία των πολιτών και η επιστημονική κοινότητα για τα πολιτιστικά αγαθά, τα οποία βιαίως αποσπώνται από το έδαφος της χώρας η οποία τα δημιούργησε.
Δ.Δ.: Κλέβουν, κάνουν πλιάτσικο.
Λ.Μ.: Το «βιαίως» είναι ακόμα πιο έντονο από το πλιάτσικο, θα σας πω γιατί. Θα μπορούσε ο Ελγιν να κλέψει μία μετόπη. Εδώ δεν την έκλεψε απλώς. Την έκοψε. Και την κατέστρεψε.
Δ.Δ.: Ασέλγησε.
Λ.Μ.: Ακριβώς. Η ακεραιότητα, αν θέλετε, του έργου έχει χαθεί. Διότι τι τον ενδιέφερε; Να πάρει τον γλυπτό διάκοσμο. Εκοψε, λοιπόν, πριόνισε βίαια, για να πάρει τον γλυπτό διάκοσμο.
Δ.Δ.: Αυτός έλεγε ότι είχε πληρώσει και είχε πάρει φιρμάνι. Ομως, η αρχαιολόγος από την Τουρκία, η Ζεϊνέπ Μποζ, λέει ότι δεν υπάρχει αυτό το φιρμάνι. Δηλαδή, έκλεψε κανονικά.
Λ.Μ.: Βεβαίως, αυτό το ξέραμε. Στην ουσία φαίνεται ότι πλαστογραφήθηκαν έγγραφα. Αυτό που έχουμε ως τεκμήριο του δήθεν φιρμανιού είναι μία ιταλική μετάφραση. Αυτό εμφάνιζε ο Ελγιν.
Δ.Δ.: Κείμενο στα ιταλικά από τον Τούρκο; Αυτό είναι κωμωδία.
Λ.Μ.: Για να μεταφραστεί κάτι, πρέπει να υπάρχει πρωτότυπο. Το θέμα απασχολεί, από τη δεκαετία του ’80, τους ιστορικούς, οι οποίοι -όχι μόνο Ελληνες, αλλά και Τούρκοι- έχουν αποδείξει, ο καθένας με τον τρόπο του, ότι φιρμάνι δεν υπήρχε. Ερχεται, όμως, τώρα, πριν από μερικούς μήνες, η Ζεϊνέπ Μπος, η οποία είναι το αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, για να βεβαιώσει ότι έρευνες δεκαετιών δεν έχουν αποδώσει το παραμικρό για ύπαρξη φιρμανιού. Αυτό ήταν ένα θέμα το οποίο είχα συζητήσει εκτενώς με τον Τούρκο ομόλογό μου, τον κ. Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, σε επικοινωνίες μας.
Δ.Δ.: Παραμένει αυτός;
Λ.Μ.: Βεβαίως. Θα έρθει μάλιστα την άλλη βδομάδα στην Αθήνα. Μετά το Ανώτατο Συμβούλιο στην Αθήνα, τον Δεκέμβρη του 2023, με τον κ. Ερσόι είχαμε τη δυνατότητα να βρεθούμε τρεις φορές και να συζητήσουμε. Και ένα από τα θέματα ήταν ακριβώς το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα και του ελληνικού αιτήματος, το οποίο στηρίζει η Τουρκία. Αναφερθήκαμε και σε αυτό και μου είπε ότι η Τουρκία σε κάθε ευκαιρία θα δηλώνει την υποστήριξή της.
Δ.Δ.: Οι Βρετανοί πώς το δέχονται αυτό, δεν είναι ντροπιαστικό για τους ίδιους; Ο Ελγιν να τα έχει κόψει, να τα έχει καταστρέψει… Δεν υπάρχει ίχνος τσίπας;
Λ.Μ.: Υπάρχει η αντίληψη ότι τα Γλυπτά αγοράστηκαν από τον Ελγιν, σύμφωνα με τους βρετανικούς νόμους και αντί συγκεκριμένου τιμήματος.
Δ.Δ.: Αγοράστηκαν κλοπιμαία, όμως.
Λ.Μ.: Αυτό το οποίο μπορεί κανείς να πει είναι ότι και στην εποχή εκείνη του Ελγιν και σήμερα, αυτή καθαυτή η πράξη δεν νομιμοποιείται. Και γι’ αυτό ακριβώς η UNESCO, από το 2021 με απόφασή της, αναγνωρίζει το δίκαιον και το νόμιμον του ελληνικού αιτήματος. Από κει και πέρα, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στο θέμα αυτό.
Δ.Δ.: Πρόοδος;
Λ.Μ.: Πρόοδος. Σκεφτείτε ότι για πρώτη φορά επέστρεψαν θραύσματα από τον γλυπτό διάκοσμο – όχι από το Λονδίνο βέβαια, αλλά από την Ιταλία και το Βατικανό.
Δ.Δ.: Ναι, αλλά από την Αγγλία;
Λ.Μ.: Η κυβέρνηση, όπως είπε και ο ίδιος πρωθυπουργός πρόσφατα, συνομιλεί με το Βρετανικό Μουσείο. Είναι μία διαπραγμάτευση η οποία αντιλαμβάνεστε ότι θέλει χρόνο. Και θέλει χρόνο γιατί η κάθε πλευρά έχει τις δικές της κόκκινες γραμμές […] Και βλέπετε ότι και οι θέσεις της βρετανικής πλευράς αμβλύνονται. Το Βρετανικό Μουσείο έχει ένα θεσμικό πλαίσιο. Ενδεχομένως και αυτοί να μην μπορούν εύκολα να αλλάξουν το θεσμικό τους πλαίσιο. Αλλά πιστεύω ότι μέσα από την καλή θέληση και την πολιτική βούληση, συμφωνίες μπορεί να επιτευχθούν. Θέλουν χρόνο, θέλουν υπομονή, να βρεθούν οι κατάλληλες λέξεις, και οι συμφωνίες μπορούν να επιτευχθούν.
Σκηνή 4η: Τα ευρήματα της Θεσσαλονίκης
Δ.Δ.: Η περιπέτειά σας στη Θεσσαλονίκη ποια ήταν τελικά;
Λ.Μ.: Δεν θα την έλεγα περιπέτεια. Στη Θεσσαλονίκη ήταν δεδομένο ότι έπρεπε να βρεθεί μια λύση για τις αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου, η οποία, επί της ουσίας, υπήρχε από το 2014. Το υπουργείο Πολιτισμού με υπουργό τότε τον Κώστα Τασούλα -εγώ ήμουν γενική γραμματέας, και προήδρευα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου- είχε αποφασίσει την απόσπαση των αρχαιοτήτων για την κατασκευή του σταθμού. Από το 2014, ειδικοί επιστήμονες διαβεβαίωναν ενυπόγραφα ότι αν δεν γίνει η απόσπαση των αρχαιοτήτων, δεν μπορεί να κατασκευαστεί ο σταθμός Βενιζέλου. Αυτό το οποίο λεγόταν, ότι «ωραία, ας μην κατασκευαστεί ο σταθμός, να τον βγάλουμε από το μετρό, να μην υπάρχει σταθμός Βενιζέλου», τεχνικά ήταν σχεδόν αδύνατον. Οπως μας διαβεβαίωναν το υπουργείο Μεταφορών και η Αττικό Μετρό την εποχή εκείνη, και ειδικοί επιστήμονες εξωτερικοί συνεργάτες, δεν μπορούσε να καταργηθεί ο σταθμός, διότι έτσι όπως είχε σχεδιαστεί το έργο, βασικές λειτουργίες που εξυπηρετούν το σύνολό του είναι εγκατεστημένες στον σταθμό Βενιζέλου.
Δ.Δ.: Αρα, έπρεπε να γίνει εκεί.
Λ.Μ.: Αποκαλύφθηκαν οι αρχαιότητες. Το Συμβούλιο της Επικρατείας -η σύσκεψη έγινε τον Ιούνιο του 2015, η απόφαση εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2015- δικαίωσε απολύτως την υπουργική απόφαση Τασούλα, μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ότι τα αρχαία έπρεπε να αποσπαστούν, να κατασκευαστεί ο σταθμός και να επανατοποθετηθούν. Το πρόβλημα ποιο ήταν; Οτι αν δεν υπήρχε αυτή η προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων, οι εργασίες για την κατασκευή του σταθμού θα έπρεπε να γίνουν κάτω από τον αρχαιολογικό ορίζοντα. Αυτό όμως, κατά τους πολιτικούς μηχανικούς, ενείχε κινδύνους κατάρρευσης του αρχαιολογικού στρώματος, οπότε θα χάναμε τα αρχαία. Και το σημαντικότερο, αν γινόταν κάποια κατάρρευση και από κάτω εργάζονταν άνθρωποι, αντιλαμβάνεστε ότι θα συζητούσαμε και για απώλεια ανθρώπινης ζωής. Αυτό το ξέραμε. Παρ’ όλα αυτά, με την αλλαγή της κυβέρνησης το 2015, το θέμα επανέρχεται στην ατζέντα της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού και, εντέλει, αποφασίζεται η κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο επί ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά γνωμοδότησε για την κατά χώρα παραμονή, με μία μελέτη με ανυπόγραφα σχέδια. Ουδείς πολιτικός μηχανικός ανέλαβε την ευθύνη να υπογράψει τα σχέδια, ότι αυτό που υποστηρίζει η μελέτη μπορεί να εφαρμοστεί.
Δ.Δ.: Αρα έγινε πρόχειρα.
Λ.Μ.: Πολύ πρόχειρα. Και μέχρι το 2019 δεν είχε γίνει απολύτως καμία κίνηση για την κατασκευή του σταθμού.
Δ.Δ.: Δεν είναι εντυπωσιακό, όμως, αυτό; Από μια κυβέρνηση υποτίθεται αριστερή, που η Αριστερά πάντα έχει μια ερωτική σχέση με τον πολιτισμό και την κουλτούρα;
Λ.Μ.: Αυτό ακριβώς έλεγαν. Οτι «επειδή έχουμε τη σχέση αυτή, θέλουμε τα αρχαία να μείνουν κατά χώρα, να μη διαμελιστούν, να μην καταστραφούν». Διότι η απόσπαση, κατά τη νοοτροπία τους, σήμαινε καταστροφή.
Δ.Δ.: Είναι εντυπωσιακό. Επιμένω σε αυτό, γιατί επί ΣΥΡΙΖΑ στο υπουργείο Πολιτισμού δεν έγινε σχεδόν τίποτα, θα έλεγα.
Λ.Μ.: Ναι, ήταν μια περίοδος αγρανάπαυσης για το υπουργείο.
Δ.Δ.: Αυτό είναι φοβερό. Από κει κατάλαβα ότι αυτοί δεν είχαν σχέση με την Αριστερά.
Λ.Μ.: Εγώ θέλω να σας πω, κύριε Δανίκα, ότι αντίστοιχα ευρήματα με τον σταθμό Βενιζέλου υπήρξαν στον σταθμό Αγίας Σοφίας – απέχουν 800 μέτρα οι δύο σταθμοί, και οι δύο είναι χωροθετημένοι στο ιστορικό κέντρο. Στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας δεν υπήρξε η αντίστοιχη αντιμετώπιση. Οι αρχαιότητες αποσπάστηκαν, χωρίς πρόβλημα, στην περίοδο 2017-2018.
Δ.Δ.: Επί ΣΥΡΙΖΑ, είχαν κάποια ιδιαίτερη σχέση με τις άλλες αρχαιότητες;
Λ.Μ.: Οι αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου, ήδη από το 2014, είχαν εργαλειοποιηθεί. Εξυπηρέτησαν πολιτικές σκοπιμότητες. Οπως, το να μη γίνει το μετρό ή να μη γίνει το μετρό εγκαίρως ή δεν ξέρω τι άλλο.
Σκηνή 5η: Τα χρηματοδοτικά προγράμματα
Δ.Δ.: Εχετε μια αποτελεσματικότητα, αυτό είναι εντυπωσιακό. Ομως να προχωρήσουμε στον σύγχρονο πολιτισμό, όπου υπάρχει ένα κενό. Δεν βλέπω να γίνεται κάτι. Εγώ, δηλαδή, θα σας έβαζα άριστα στα αρχαιολογικά, μετεξεταστέα στον σύγχρονο πολιτισμό.
Λ.Μ.: Γίνονται πάρα πολλά πράγματα! Καταρχήν, για τον σύγχρονο πολιτισμό υπάρχει ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού. Σήμερα είναι ο Ιάσων Φωτήλας. Επομένως, υπάρχει εκείνος ο οποίος φροντίζει και μεριμνά.
Δ.Δ.: Πέστε μου κάτι που έγινε.
Λ.Μ.: Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην Πινακοθήκη. Η Εθνική Πινακοθήκη είναι σύγχρονος πολιτισμός.
Δ.Δ.: Ναι, αλλά αυτό είναι έργο του Νιάρχου, έτσι γράφει απέξω.
Λ.Μ.: Δεν γράφει αυτό. Γράφει ότι το Ιδρυμα Νιάρχου συνέβαλε καθοριστικά στην Εθνική Πινακοθήκη.
Δ.Δ.: Αυτό πλήρωσε.
Λ.Μ.: Το κόστος της Πινακοθήκης ήταν 60 εκατομμύρια. Η δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου είναι 13. Τα υπόλοιπα είναι χρήματα τα οποία εξασφάλισε το Ελληνικό Δημόσιο, το υπουργείο Πολιτισμού, από τον προϋπολογισμό του και από τα κοινοτικά προγράμματα.
Δ.Δ.: Ναι, αλλά πάλι έχουμε να κάνουμε με μουσεία, αυτό προσπαθώ να σας πω.
Λ.Μ.: Γιατί, ο σύγχρονος πολιτισμός δεν έχει μουσεία; Το ΕΜΣΤ πότε λειτούργησε;
Δ.Δ.: Αδειο είναι, έχω πάει. Ενας κενός χώρος, όμορφος, άδειος.
Λ.Μ.: Το ΕΜΣΤ έχει σημαντικά έργα. Το αν μας αρέσει ή δεν μας αρέσει η μοντέρνα τέχνη, είναι μια άλλη ιστορία. Στο ΕΜΣΤ η κυρία Γρέγου και οι συνεργάτες της έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά. Το ΕΜΣΤ ήταν 20 χρόνια κλειστό.
Δ.Δ.: Είναι ένα ψυχρό πράγμα.
Λ.Μ.: Μπορεί να μην αρέσει σε κάποιον, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άδειο. Το ΕΜΣΤ λειτούργησε επί των δικών μας ημερών, ήταν 20 χρόνια ανενεργό. Πάμε να δούμε όλες τις υποδομές. Η Λυρική Σκηνή, οι ορχήστρες…
Σκηνή 6η: «Η επιστροφή αρχαιοτήτων»
Δ.Δ.: Ποια είναι η προοπτική πέρα από τα Γλυπτά του Παρθενώνα; Εχουμε επιστροφή άλλων μνημείων;
Λ.Μ.: Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν επιστρέψει εκατοντάδες αρχαιότητες και επιστρέφουν συστηματικά.
Δ.Δ.: Από πού;
Λ.Μ.: Πλήθος από την Αμερική. Επειδή έχουμε επενδύσει πάρα πολύ στους επαναπατρισμούς των πολιτιστικών αγαθών, από την Αμερική έχουν επιστρέψει μερικές εκατοντάδες αρχαιότητες, οι οποίες είχαν εξαχθεί παρανόμως εκεί.
Δ.Δ.: Ενα παράδειγμα μπορείτε να μου πείτε;
Λ.Μ.: Από μία συγκεκριμένη ιδιωτική συλλογή, στη συνεργασία που έχουμε με τον βοηθό Εισαγγελέα της Νέας Υόρκης, επέστρεψαν 47 αρχαιότητες. Οι οποίες ήταν από κυκλαδικά ειδώλια μέχρι κλασικά ανάγλυφα και ένας κορμός κούρου.
Δ.Δ.: Είχαν κλαπεί;
Λ.Μ.: Οχι, είχαν εξαχθεί παράνομα. Δηλαδή, είχαν φύγει ως αρχαιοκαπηλική δραστηριότητα πριν από κάποια χρόνια. Αυτός τα αγόρασε ή τα προμηθεύτηκε με έναν τρόπο από κάπου, χωρίς να αποδεικνύεται νομιμότητα. Με τον ίδιο τρόπο, από την υπόθεση Σάιμς – Μιχαηλίδη, τη γνωστή υπόθεση της Σχοινούσας, επεστράφησαν, το 2023, περισσότερα από 700 αντικείμενα. Αυτή τη στιγμή το υπουργείο Πολιτισμού διεκδικεί συστηματικά παρανόμως εξαχθείσες αρχαιότητες και από μουσεία και από ιδιωτικές συλλογές. Είναι κρίσιμο σημείο της πολιτικής μας. Το άλλο που μας ενδιαφέρει πάρα πολύ είναι να τελειώσουμε το μεγαλύτερο έργο πολιτιστικών υποδομών που αφορούν και τον σύγχρονο πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά, σε όλη την επικράτεια. Αυτή τη στιγμή έχουμε περισσότερα από 830 εργοτάξια σε όλη την Ελλάδα. Ξεκινώντας από τη δημιουργία του Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων, στο Σιλό του Πειραιά.
Δ.Δ.: Σε ποιο στάδιο είναι αυτό;
Λ.Μ.: Αυτή τη στιγμή ο εργολάβος μετατρέπει το κτίριο του Σιλό που είναι στην προβλήτα του Πειραιά, σε χώρο μουσειακό. Εντός του 2026 θα εγκαινιαστεί. Είναι σε εξέλιξη το έργο, ένα έργο 94 εκατ. ευρώ. Ενα άλλο παράδειγμα: Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Ενα εξαιρετικό, εκλεκτικιστικό κτίριο, το οποίο είναι από τα ελάχιστα που σώθηκαν στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917. Αποκαθίσταται το κτίριο και όλη η υποδομή του Κρατικού Ωδείου.
Δ.Δ.: Πότε θα είναι έτοιμο αυτό;
Λ.Μ.: Στο τέλος του 2025. Οπως όλα τα έργα που υπάγονται στο συμβατικό όριο των χρηματοδοτήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και υλοποιούνται από τους πόρους του: το Ανάκτορο και τα άλλα Μουσεία στο κτήμα του Τατοΐου, η Σχολή Μαρμαροτεχνίας στον Πάνορμο της Τήνου, το συνεδριακό και πολιτιστικό κέντρο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, η Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης, το Κέντρο Υφάσματος στο συγκρότημα του ΒΕΜ στο Μοναστηράκι, ο ψηφιακός μετασχηματισμός πολιτιστικών οργανισμών εποπτευόμενων από το υπουργείο Πολιτισμού, οι παρεμβάσεις μας στη Μεσαιωνική Πόλη και το Εθνικό Θέατρο της Ρόδου. Τέλος του 2025. Αυτά και άλλα πολλά…
Ειδήσεις σήμερα:
Ξεκαθάρισμα λογαριασμών με δύο Τούρκους νεκρούς στη Γλυφάδα – «Πυροβολούσαν τα πάντα, δεν υπολόγιζαν πού έπεφταν οι σφαίρες» λέει κάτοικος
Άνοιξε το μεγάλο παιχνίδι στη Συρία: Ο ρόλος της Ελλάδας, η αγωνία για το μεταναστευτικό και οι χειρισμοί της Τουρκίας
Ποια είναι η Ασμά – Γεννημένη στο Λονδίνο, με καριέρα στον τραπεζικό τομέα, σύζυγος του Μπασάρ αλ Άσαντ
Συνεχίζοντας σε αυτό τον ιστότοπο αποδέχεστε την χρήση των cookies στη συσκευή σας όπως περιγράφεται στην πολιτική cookies
Μάθετε περισσότερα εδώ
Αποδοχή