Ισως έχετε αντιληφθεί, έστω και αν δεν την έχετε επισκεφθεί ποτέ, ότι η Τήλος δεν είναι ένα ακόμη νησί των Δωδεκανήσεων. Δεκαετίες τώρα, ορμώμενη από το πάθος για δημιουργία του Τάσου Αλειφέρη, του πρώην δημάρχου της που δεν βρίσκεται πια στη ζωή, η Τήλος έβαλε πλώρη για την κοινωνική πρωτοπορία. Οταν τη σκυτάλι της δημαρχίας του νησιού πέρασε στη Μαρία Καμμά (το 2012), αυτή η πορεία προς την πρωτοπορία και την κορυφή συνεχίστηκε αταλάντευτα.
To NEWS24/7 ταξίδεψε στην πρωτοπόρο Τήλο και συνομίλησε με τη δήμαρχο του νησιού Μαρία Καμμά. Αποτέλεσμα; Μία συνέντευξη γεμάτη δυνατά συναισθήματα για το παρόν και το μέλλον του τόπου.
Η Τηλος έγινε ενεργειακά αυτάρκης, το όνομά της ακούστηκε σ’ όλη την Ευρώπη, το παράδειγμά της ενέπνευσε και άλλες μικρές, και όχι μόνο, κοινωνίες. Πλέον το νησί απαλλάχθηκε και από τα σκουπίδια εφαρμόζοντας το καινοτόμο πρόγραμμα Zero Waste για το οποίο απέσπασε πρόσφατα δύο ευρωπαϊκά βραβεία στη Βουδαπέστη. Τι άλλο να ζητήσει κανείς από ένα μικρό νησί;
Και όμως, στο ταξίδι μας στην Τήλο, δεν συναντήσαμε μία ευτυχισμένη δήμαρχο. Οχι ότι η κα Καμμά δεν είναι ευχαριστημένη από τις βραβεύσεις και την αναγνώριση του νησιού της, αλλά τα άλυτα προβλήματα είναι τόσα πολλά που δεν της αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού.
Γι’ αυτό και παρακάτω θα διαβάσετε μία οργισμένη συνέντευξη. Για τις αβελτηρίες της κεντρικής διοίκησης στο θέμα της ιατρικής κάλυψης του νησιού. Για τις διαμάχες του Δήμου Τήλου με την εκκλησία και την απένταξη σημαντικών έργων από το ΕΣΠΑ λόγω ακριβώς αυτής της διαμάχης. Για τη στοχοποίηση της δημάρχου λόγω της στάσης της στο μεταναστευτικό. Για την συγκοινωνιακή απομόνωση. Και τόσα άλλα.
Η Μαρία Καμμά λέει τα πράγματα όπως είναι, χωρίς περιττά στολίδια και φιοριτούρες. Χρησιμοποιεί γλώσσα σκληρή και υπερασπίζεται τη δική της αλήθεια με όλες τις δυνάμεις της όπως κάνει τα τελευταία 12 χρόνια που βρίσκεται στο δημαρχιακό θώκο. Εχει, πλέον, το λόγο…
Δήμαρχε, καλώς σας βρήκαμε στο νησί. Που είμαστε ακριβώς αυτή τη στιγμή;
Βρισκόμαστε στον Αγιο Αντώνιο, στο λιμάνι του Μεγάλου Χωριού. Παλαιότερα ήταν και εμπορικό λιμάνι. Τα καϊκια φόρτωναν ζώα και άλλα εμπορεύματα και τα πήγαιναν στη Νίσυρο και στη Ρόδο. Με τη Νίσυρο όπως βλέπεις είμαστε πολύ κοντά (σσ πράγματι φαίνεται καθαρότατα τμήμα της Νισύρου). Γι’ αυτό Νίσυρος και Τήλος έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά στην παράδοση. Ακόμα και για γλέντια έφευγαν από εδώ με τα καϊκια και πήγαιναν απέναντι.
Πως σας υποδέχθηκαν όταν επιστρέψατε μετά τις βραβεύσεις στη Βουδαπέστη;
Μα δεν με είδαν (σσ γέλια). Οκ, με είδαν κάποιοι πιτσιρικάδες από την Ενωση Νέων του νησιού. Πέρασα από το καφέ του Μεγάλου Χωριού όταν επέστρεψα. Πανηγύριζαν.
Από τις φωτογραφίες κρίναμε ότι και εσείς το απολαύσατε…Ειδικά σ’ εκείνη τη φωτογραφία που ανεβάσατε στο facebook με τα απλωμένα χέρια…
Αυτό ήταν μία ένδειξη έκπληξης για το δεύτερο βραβείο. Ελεγα “μα τι γίνεται τέλος πάντων;” Το δεύτερο είναι το βραβείο των βραβείων, η καλύτερη πρόταση από τις συνολικά 447 που κατατέθηκαν. Η εκπρόσωπος της Κομισιόν είπε ότι της προκάλεσε έκπληξη το πως ένα τόσο μικρό νησί όπως η Τήλος επέδειξε τόσο μεγάλη προσήλωση στους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης.
Καλή πάσα, ήρθε η ώρα να μας εξηγήσετε πως δουλεύει το Ζero Waste, το πρόγραμμα για το οποίο βραβεύτηκε το νησί.
Εχουμε βάλει στο κέντρο του παιχνιδιού τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις. Τι κάνουμε; Μία απλή ανακύκλωση στην πηγή. Διαλογή απορριμάτων, από σπίτια και επαγγελματικούς χώρους, σε τρεις ροές. Ανακυκλώσιμα, οργανικά και μη ανακυκλώσιμα. Για τον κόσμο η διαδικασία είναι πανεύκολη, σας διαβεβαιώ. Και για τους επισκέπτες, εννοείται.
Η Μαρία Καμμά στις εγκαταστάσεις του έργου Zero Waste στην Τήλο
NEWS24/7
Λευτέρης Κωνσταντάκης
Εχουμε απομακρύνει όλους τους κάδους απορριμάτων από τους κοινόχρηστους χώρους. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να περάσουμε το μήνυμα στους πολίτες ότι τίποτα δεν πάει χαμένο, τίποτα δεν είναι για πέταμα. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι οι φυσικοί πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι και ότι πρέπει να προστατεύσουμε τον πλανήτη από αυτό που ονομάζουμε καταστροφή του φυσικού πλούτου. Κακά τα ψέματα, ο υπερκαταναλωτισμός έχει περάσει σε όλους μας. Αρα χρειαζόμαστε άμυνες.
Εχετε μάθει να είστε πάντως αυτάρκεις στο νησί…
Να ξέρεις ότι η διαδικασία αυτή της αποκομιδής των απορριμάτων “πέρασε” πολύ πιο εύκολα στους ηλικιωμένους ανθρώπους. Αυτό μάς έκανε φοβερή εντύπωση καθώς ανησυχούσαμε για το πως θα υποδεχθούν το πρόγραμμα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι. Φάνηκε ότι οι γεροντότεροι, που έτσι και αλλιώς έχουν ζήσει πιο δύσκολα χρόνια από ότι εμείς, το εκτίμησαν το πρόγραμμα. Αυτού του είδους η κουλτούρα μάς βοήθησε πάρα πολύ όπως και το γεγονός ότι πλέον οι άνθρωποι δεν χρειάζονται να βγάζουν τα σκουπίδια τους έξω, μέσα στο κρύο ή την πολλή ζέστη.
Οταν ήρθε εδώ ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος, ο κ. Σκρέκας, μία ηλικιωμένη γυναίκα του είπε ότι για την ίδια ήταν ευλογία το ότι δεν χρειαζόταν να βγαίνει έξω με το μπαστούνι της για να πετάει τα σκουπίδια. Η διαλογή γίνεται πόρτα-πόρτα. Τα μικρά παιδιά, επίσης, βοήθησαν αποφασιστικά. Εχουν μπει στην κουλτούρα ότι τίποτα δεν πρέπει να πετάγεται στο δρόμο. Πρόκειται για μία φιλοσοφία ζωής σε τελική ανάλυση. Θα την “κουβαλήσουν” οπουδήποτε και αν πάνε. Εγώ, πρέπει να σου πω, ότι στην Αθήνα ζορίζομαι πλέον. Βάζω τα σκουπίδια όλα μαζί και τρελαίνομαι.
ΧΥΤΑ δεν υπάρχει πλέον στην Τήλο;
Τον κλείσαμε. Καλύτερα, τον μετατρέψαμε σε Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας. Εκεί υπάρχουν πλέον όλες οι εγκαταστάσεις που μας βοηθούν να εκτελείται το σύνολο του πρότζεκτ. Ετσι δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας. Τώρα που μιλάμε έχουμε ανάγκη από περισσότερα χέρια. Το κομπόστ που παράγεται από τους κομποστοποιητές μένει στο νησί, γι’ αυτό και έχουμε υπέροχους κήπους πλέον. Στον αποστειρωτή μπαίνει περίπου το 7% των υπολειμμάτων των απορριμάτων που αποστειρώνεται, τεμαχιοποιείται και δίνεται σε τσιμεντοβιομηχανίες για καύσιμη ύλη. Τα ανακυκλώσιμα υλικά χωρίζονται σε 27 κατηγορίες, συμπιέζονται και φεύγουν για περαιτέρω επεξεργασία. Υπήρχε πάντως ένα ρίσκο.
Γιατί το λέτε αυτό;
Καλώς η κακώς είχαμε έναν ΧΥΤΑ. Λειτουργούσε σωστά; Οχι.Πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα σχετικά πρόστιμα που μάς επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση καλώς μάς επιβάλλονται. Είχαμε όμως ΧΥΤΑ, όχι ΧΑΔΑ (σσ Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμάτων). Επιχειρήσαμε να κάνουμε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει πουθενά στην Ελλάδα και είμαστε νησί. Αν δεν πετύχαινε το πρότζεκτ, τι θα τα κάναμε τα σκουπίδια;
Γιατί να μην πετύχαινε; Ποιος ήταν ο δισταγμός;
Θα μπορούσε ο κόσμος να μην ανταποκριθεί. Θα μπορούσε να αποδειχθεί φούσκα το πείραμα. Ο Πολυχρονόπουλος, ο ιδιοκτήτης της Polygreen που οραματίστηκε το έργο, αναζητούσε μία ανοιχτόμυαλη κοινωνία. Εμείς είχαμε αποδείξει ήδη με το ενεργειακό Tilos Project ότι είμαστε μία τέτοια κοινωνία. Το ενεργειακό μας έργο έχει πάρει ήδη τέσσερα ευρωπαϊκά βραβεία. Οταν μου τηλεφώνησε και με ρώτησε αν με ενδιαφέρει ένα project που θα είχε ως τελικό στόχο να μην παράγει σκουπίδια το νησί, δεν τον πίστεψα. Ελεγα από μέσα μου ότι ο τύπος μάς δουλεύει. Μου εξήγησε όμως και με έπεισε. Πειραματιστήκαμε αλλά βρήκαμε το κατάλληλο μοντέλο. Συμπερασματικά, πρέπει να πιστεύεις σ’ αυτό που κάνεις.
Το project αυτό θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε μία πιο μεγάλη κλίμακα, σε μεγαλύτερους, από το δικό σας, δήμους;
Σε πληροφορώ ότι θα εφαρμοστεί στο Αμπου Ντάμπι. Η ομάδα που έστησε το πρόγραμμα εδώ, δουλεύει τώρα εκεί. Γιατί να μην μπορεί λοιπόν να εφαρμοστεί και στην Αθήνα; Δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτό που φοβίζει.
Το πως θα πείσει κανείς τους ανθρώπους προφανώς…
Μα δίνοντάς τους κίνητρα. Και στο κάτω-κάτω αν δεν το δοκιμάσεις, δεν πρόκειται να διαπιστώσεις αν και πως δουλεύει. Και τέλος πάντων, ίσως είναι δύσκολο να πιαστεί το 93% ανακύκλωση που έχουμε καταφέρει εδώ, αλλά μπορεί να ξεκινήσει κανείς με πιο ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους, το 30% δηλαδή. Πιάνεται αυτός ο στόχος; Κατά τη γνώμη μου, εύκολα. Με τα κατάλληλα κίνητρα που μπορεί να έχουν σχέση με τα τέλη καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού για παράδειγμα.
Και ξέρεις, είναι πολύ εύκολο να ελέγξει κανείς. Υπάρχει barcode. Kαι κατεβάζεις τη σχετική εφαρμογή στο κινητό για έλεγχο ανά πάσα στιγμή (σσ μας δείχνει πράγματι τη σχετική εφαρμογή στο κινητό της). Αρα, κάντο! Ξεκίνα το ρε φίλε! Εχουν ενδιαφερθεί ήδη πολλοί δήμοι, μεταξύ τους και δήμοι άλλων νησιών. Η επένδυση αυτή αξίζει. Και στο τέλος της ημέρας, κάποια πράγματα δεν πρέπει να τα μετράμε μόνο με το χρήμα. Είναι πάνω από αυτό. Δεν γίνεται να προχωράς στο δρόμο και να βλέπεις δίπλα σου χωματερές. Τέλος!
H συζήτηση μεταφέρεται στα Λιβάδια, στο λιμάνι της Τήλου. Απολαμβάνουμε το χειμερινό ήλιο στο καφέ του λιμανιού, όμως η συζήτησή μας δεν είναι ευχάριστη. Θίγουμε όλα τα κακώς κείμενα και η Μαρία Καμμά εκφράζει την οργή της παντοιοτρόπως. Ανεβάζει τον τόνο της φωνής της, χειρονομεί έντονα, ενίοτε σηκώνεται και από την καρέκλα της από την αγανάκτηση.
Είχαμε δει πριν από περίπου δύο χρόνια ένα video στο οποίο μιλούσατε, οργισμένη, για την έλλειψη γιατρών από τα μικρά νησιά. Αυτή τη στιγμή ποια είναι η κατάσταση;
Δεν έχει αλλάξει τίποτα. Κοίτα, έχω μιλήσει πολλές φορές για την έλλειψη έμπειρων γιατρών από το νησί. Εχουμε δύο αγροτικούς γιατρούς. Αυτό.
Θα μπορούσε να σας ρωτήσει κάποιος γιατί δεν σας φτάνουν δύο αγροτικοί γιατροί…
Μα δεν αρκούν, πως να το κάνουμε; Χρειαζόμαστε τουλάχιστον ένα ειδικευμένο γιατρό, τριάντα ημέρες το μήνα. Και όχι οποιασδήποτε ειδικότητας. Θέλουμε ιατρό γενικής ιατρικής ή έστω παθολόγο. Το ζητάμε από τότε που πέθανε ο Τάσος Αλιφέρης, από το 2012 δηλαδή, και δεν γίνεται. Οσο υπήρχε ο Τάσος (σσ εμβληματικός δήμαρχος του νησιού και ιατρός) υπήρχε σχετική ασφάλεια. Ως παιδί θυμάμαι αυτήν την αγωνία των δικών μου και των υπόλοιπων κατοίκων του νησιού για το θέμα του γιατρού. Από το 1983 μέχρι το 2012 υπήρχε στην Τήλο ο Αλιφέρης. Που και αυτός ως αγροτικός ήρθε στην αρχή.
Γιατί δεν έρχεται ειδικευμένος γιατρός; Προκηρύσσεται η θέση και δεν δηλώνει κανείς ενδιαφέρον;
Η θέση έχει προκηρυχθεί. Και πράγματι, ήρθε γιατρός, κατά διαβολική σύμπτωση μάλιστα κατάγεται από το χωριό του Αλιφέρη, τη Νέαπολη Λακωνίας. Οταν όμως συνειδητοποίησε ο άνθρωπος ότι θα παίρνει λιγότερα χρήματα από τον αγροτικό και ότι οι ευθύνες ήταν παρά πολλές, δεν αποδέχθηκε τη θέση. Τον έχουμε μόνο για 10 ημέρες. Από το 2013 κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις, έγγραφες, για το ποια κίνητα πρέπει να δοθούν στους γιατρούς για να έρχονται στα νησιά μας. Κίνητρα οικονομικά κυρίως. Αλλα όχι μόνο.
Αν ένας γιατρός υπηρετήσει εδώ για 6 χρόνια για παράδειγμα, εν συνεχεία πρέπει να είναι ελεύθερος να επιλέξει ο ίδιος ποια θέση θα καλύψει και που. Πρέπει, την ίδια ώρα, να τους δίνουν το δικαίωμα να παρακολουθούν σεμινάρια για την περαιτέρω επιμόρφωσή τους. Τι έγινε από όλα αυτά; Δόθηκε ένα ψευτοκίνητρο μόνο για τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα νησιά όμως δεν έχουν ανάγκες μόνο το καλοκαίρι. Και σε κάθε περίπτωση, αν μιλάμε για τα Δωδεκάνησα, υπάρχουν και λόγοι γεωπολιτικοί για να κρατιούνται τα νησιά ζωντανά 12 μήνες το χρόνο.
Εχετε μιλήσει με πολλούς Υπουργούς Υγείας όλα αυτά τα χρόνια. Τι σας έχουν πει;
Ουράνιο τόξο. Ολα τα χρώματα των κυβερνήσεων έχουμε δοκιμάσει. Και δεν λένε ποτέ ότι δεν έχουν χρήματα, δεν επικαλούνται λόγους οικονομικούς. Πατάνε σε μία ενδεχόμενη αντισυνταγματικότητα. Και πολλές φορές μάς λένε ότι δεν γίνεται να εφαρμοστούν ειδικά μέτρα μόνο για τους γιατρούς διότι σ’ αυτήν την περίπτωση θα ζητήσουν και άλλοι την ίδια μεταχείριση. Αποτέλεσμα; Κανένα. Είμαστε 13 χρόνια χωρίς ειδικευμένο γιατρό.
Πως διαχειρίζεστε τα δύσκολα, επείγοντα περιστατικά; Τι προβλέπεται;
Εκτός από το να κάνουμε το σταυρό μας, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι οικογένειες παίρνουν τηλέφωνο πρώτα εμένα και μετά το γιατρό. Γιατί; Διότι έτσι νιώθουν περισσότερη ασφάλεια ότι θα βρεθεί άμεσα το μεταφορικό μέσο για να μεταφέρει τον άνθρωπό τους. Και δεν θέλω καν να θυμάμαι την περίοδο της πανδημίας με τα τεστ που κάναμε εδώ στο λιμάνι. Ηταν τεράστια η αγωνία.
Εν συνεχεία υπάρχει ένα τρομερό αλαλούμ με τον ΕΚΑΒ και την επικοινωνία μαζί του. Πολλές φορές παίρνω το τηλέφωνο και μιλάω εγώ μαζί τους. Δεν μπορεί να λέει το ΕΚΑΒ στον αγροτικό γιατρό να μιλήσει με το νοσοκομείο. Μα έχει ήδη μιλήσει και ότι μπορούσε να κάνει το έχει κάνει. Κάποιες φορές οι αγροτικοί γιατροί, νέοι άνθρωποι, πανικοβάλλονται. Και είναι άδικο γι’ αυτά τα παιδιά που έχουν αναλάβει μία τόσο βαριά ευθύνη. Ξέρεις πόσα τέτοια παιδιά έχουμε παρηγορήσει; Πόσα έχουν κλάψει στον ώμο μας και στην αγκαλιά μας; Σκίζονται στο διαβάσμα, τελειώνουν με πολύ κόπο τη σχολή και μετά τους στέλνουν σ’ ένα νησί να κάνουν τι; Τους στέλνουν σ’ένα πόλεμο χωρίς όπλα.
Εκτός των γιατρών όμως, δεν χρειάζονται εγκαταστάσεις και εξοπλισμός; Ας πούμε μία ακτινογραφία μπορεί να βγει στο νησί;
Μας είχαν στείλει εξοπλισμό ακτινολογικού. Ηταν έναμιση χρόνο παρκαρισμένος στο ιατρείο εδώ στα Λιβάδια. Το πήραν πίσω γιατί δεν υπήρχε άνθρωπος να το χειριστεί. Μας έστειλαν και εξοπλισμό τηλεϊατρικής. Το ίδιο πρόβλημα. Αλλά ας μην πάμε στα δύσκολα, ας πούμε για τις εξετάσεις αίματος. Ε, μας έκαναν δωρεά το σχετικό μηχάνημα. Δωρεά! Τα ιατρεία που έχουμε τα κατασκεύσαν οι κάτοικοι μαζί με το δήμο. Το κράτος δεν ενεπλάκη. Και το ιατρείο των Λιβαδίων θέλει να μας το πάρει η Μητρόπολη.
Ειρήσθω εν παρόδω, οι σχέσεις του Δήμου σας με την εκκλησία είναι τεταμένες. Για ποιο λόγο;
Ανέκαθεν στην Τήλο υπήρχε αγαστή συνεργασία μεταξύ Δήμου και εκκλησίας, δηλαδή την Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονα που έχει πολύ μεγάλη περιουσία. Πως την απέκτησε αυτήν την περιουσία; Κατά την Τουρκοκρατία πολύς κόσμος εμπιστεύτηκε την περιουσία του στην εκκλησία για να μην την πάρουν οι Οθωμανοί. Μιλάμε για κόσμο ιδιαίτερα θεοσεβούμενο ο οποίος σε μεγάλη δυσκολία ζητούσε τη βοήθεια του Αγίου υποσχόμενος αντάλλαγματα τα οποία και έδινε. Ετσι δημιουργήθηκε η τεράστια περιουσία. Βγαίνει ειδικός δίσκος τα τελευταία χρόνια για να πληρωθεί ο ΕΝΦΙΑ!
Εγώ πιστεύω στον Χριστό, όχι σε αυτούς που υποτίθεται ότι τον εκπροσωπούν. Η αγαστή συνεργασία έσπασε όταν ο Αλιφέρης τέλεσε τους πρώτους γάμους ομοφυλοφίλων στο νησί, στο τέλος της δεκαετίας του 2000. Ο Δήμος δεν είχε περιουσία. Οταν ήθελε να κατασκευάσει πχ ένα υδραγωγείο, έπαιρνε ένα κομμάτι η εκκλησία, υπάρχουν συμβόλαια για όλα αυτά. Για το σχολείο τα ίδια κτλ. Για πολλά έδωσε ο Αγιος Παντελεήμονας. Τώρα οι εκπρόσωποι της εκκλησίας, αντιλαμβανόμενοι την εμπορική αξία αυτών που δημιουργήσαμε, τοπογράφησαν ότι όλα αυτά είναι δικά τους. Ακόμα και χώροι που έχουμε εξασφαλίσει στο Μεγάλο Χωριό για τη δημιουργία μουσικών τάξεων.
Φτιάξαμε με μεγάλο κόπο το περιουσιολόγιο του Δήμου, έργο που κράτησε για τρία χρόνια. Το 2021 οι εκπρόσωποι της εκκλησίας ήρθαν και εκμεταλλευόμενοι νόμο που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου ο οποίος δίνει ένα ειδικό καθεστώς, έκαναν συμβολαιογραφική πράξη για όλα αυτά και τα ενέγραψαν στο κτηματολόγιο. Μα εμείς τα είχαμε ήδη εγγράψει! Και όμως προκρίθηκε η δική τους εγγραφή.
Τις προσβάλλαμε αυτές τις εγγραφές και τώρα αρχίζει νομικός αγώνας. Η Μητρόπολη Σύμης, Χάλκης, Τήλου, Καστελορίζου είχε φροντίσει ήδη να στείλει εξώδικο σε όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες προκειμένου να μας μπλοκάρει το έργο της ανέγερσης νέου σχολικού κτιρίου στο Μεγάλο Χωριό και για το οποίο είχε εξασφαλιστεί χρηματοδότηση ΕΣΠΑ. Το έργο αυτό, το λέω με μεγάλη μου λύπη, απεντάχθηκε από το ΕΣΠΑ. Το ίδιο θα γίνει με το έργο κατασκευής κλειστού γυμναστηρίου στο νησί.
To Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης πως εμπλέκεται στο ζήτημα;
Η δική μας Μητρόπολη ανήκει στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, τόσο απλά. Οταν ταξίδεψα εκεί και συναντήθηκα με αρμοδίους το μήνυμα ήταν “η εκκλησία έχει δώσει πολλά, μη τα θέλετε όλα δικά σας”. Ο Πατριάρχης όμως θα έλεγα ότι δεν ήταν καλά πληροφορημένος. Θα επανέλθω λοιπόν. Η υπόθεση αυτή πάντως δεν θα περάσει έτσι, είναι ντροπή.
Gay ζευγάρι θα παντρέψετε στο νησί;
Πάντρεψα το καλοκαίρι. Ζευγάρι Ελλήνων αντρών. Τον έναν από τους δύο τον ήξερα. Μη με ρωτήσεις πως αντιμετωπίζει εδώ ο κόσμος τους gay γάμους. Το ξέρεις. Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τους ανθρώπους. Δεν μας ενδιαφέρει σε ποιο θέο πιστεύουν, τι γλώσσα μιλούν, τι χρώμα έχει το δέρμα τους και τι κάνουν στο κρεβάτι τους. Η κοινωνία της Τήλου έχει αποδείξει την ανεκτικότητά της και το προοδευτικό της πνεύμα. Δείτε τι στάση μας στο προσφυγικό.
Μιας και θίξατε το προσφυγικό. Είμαστε στο λιμάνι της Τήλου εδώ όπου είχατε ένα επεισόδιο λεκτικό με εκείνη τη γυναίκα τον προηγούμενο Σεπτέμβριο. Τι είχε γίνει ακριβώς;
Ο,τι έχει να κάνει με το προσφυγικό παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που μάχονται τους πρόσφυγες με απίστευτη κακία. Στην προκειμένη περίπτωση το λιμενικό είχε καταφέρει να διασώσει συνολικά 106 ανθρώπους σε δύσκολο σημείο στον Αγιο Παντελεήμονα. Οι άνθρωποι βρίσκονταν στο σημείο, με καιρό, σχεδόν 30 ώρες. Κινητοποιήσαμε κόσμο έτσι ώστε να κατεβάσουμε στο λιμάνι βοήθεια. Ρούχα, τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης κτλ. Ξέραμε επίσης ότι μεταξύ των 106 υπήρχαν και πολλά παιδιά.
Οι λιμενικοί άρχισαν λοιπόν να κατεβάζουν τον κόσμο κάτω. Παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένους, ΑμΕΑ. Κατά τη διάρκεια της ενέργειας, τα πόδια ενός παιδιού λύγισαν. Το παιδί έπεσε. Ξαφνικά ακούσαμε μία φωνή να βρίζει. Νόμιζα τους λιμενικούς. Γύρισα, είδα τη γυναίκα και της είπα ότι οι λιμενικοί κάνουν απλά τη δουλειά τους. Εκείνη συνέχιζε: “Δεν είναι κατάσταση αυτή, τους κουβαλάτε όλους στα νησιά μας“. “Και τι θέλετε να κάνουμε δηλαδή να τους πετάξουμε στη θάλασσα” την ρώτησα και μου απάντησε: “Ναι, να τους πετάξετε!. “Μα τα παιδιά;” ξαναρώτησα. “Ναι” απάντησε και συμπλήρωσε “έλα να σου δείξω τι γίνεται στην Ομόνοια. Ερχονται όλοι αυτοί και δεν μας αφήνουν να έχουμε στα σχολεία μας εικόνες”.
Γύρισα να μιλήσω σ’ έναν από τους λιμενικούς μας και διαπίστωσε ότι η κυρία με κατέγραφε με το κινητό της. “Εχετε θράσος” της είπα και άρχισα να την καταγράφω και εγώ με το δικό μου κινητό. Ποτέ κανείς δεν με διέψευσε για όσα ειπώθηκαν. Και πως να με διαψεύσει αφού υπήρχαν πάρα πολλοί μάρτυρες, κόσμος συγκεντρωμένος που τα είχε ακούσει όλα.
Σας έχει μηνύσει η κυρία;
Ναι. Ε, και; Καλώς να ορίσουν. Οι μάσκες πρέπει να πέσουν κάποια στιγμή.
Η τροπή που πήρε η ιστορία στα ΜΜΕ σας αιφνιδίασε;
Τα έχω ξαναπεράσει αλλά αυτή τη φορά ήταν πολύ άγρια τα πράγματα. Πρώτη φορά αναγκάστηκα να περάσω την πόρτα της ΓΑΔΑ και να κάνω καταγγελία γιατί δέχθηκα πολλές διαδικτυακές απειλές. Στοχοποιήθηκα με λίγα λόγια. Αλλά κάποιες επιθέσεις έχουν φτάσει πια στο όριο της γελοιότητας. Εγραψαν κάποιοι ότι είμαι παντρεμένη μ’ έναν Αφγανό που είχαμε εδώ. Εχω προχωρήσει και εγώ σε μήνυση όμως εναντίον ανθρώπου, εδώ από το νησί, που έκανε μία προσβλητικότατη ανάρτηση. Στενοχωριέμαι για τα παιδιά μου. Εγώ όμως χαίρομαι. Δεν θα ήθελα να με επαινούν τέτοιου είδους άτομα.
Η Τήλος δεν χρειάζεται μετανάστες για τον πρωτογενή τομέα της κα Δήμαρχε;
Μα το είχαμε αρχίσει. Θα μας βοηθούσε πολύ. Αλλά έχουμε άλλο πρόβλημα εδώ, την έλλειψη κατοικιών. Πρέπει να τελειώσουν τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Αν αυτό γίνει, θα μπορεί ο κόσμος να αρχίσει να χτίζει. Υπάρχει κόσμος που θέλει αλλά προς το παρόν δεν μπορεί. Επίσης, να για πεις σε κάποιον Ελληνα ή ξένο να έρθει στην Τήλο και να μείνει μόνιμα, πρέπει να έχεις έναν ειδικευμένο γιατρό. Αυτά που λέγαμε παραπάνω δηλαδή.
Και επιπλέον: Επιτρέπεται να μην έχει λυθεί, εδώ και ενάμιση μήνα, το ζήτημα με την τοπική ακτοπλοϊκή σύνδεσή μας; Δεν έχουμε οχηματογωγό για να γίνεται ομαλά η τροφοδοσία των καταστημάτων μας. Είχαμε καράβι που ξεκινούσε δύο φορές την εβδομάδα από τη Ρόδο το πρωί. Και ήταν φτηνό. Πλέον δεν υπάρχει αυτό. Πήγαινε να βρεις φρέσκο γάλα ή γιαούρτι στο νησί. Εχουμε το ταχύπλοο δύο φορές την εβδομάδα βέβαια αλλά είναι πανάκριβο.
Δεν συνιστά παγίδα για το νησί η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού;
Σαφώς. Προσπαθήσαμε να αλλάξουμε μοντέλο, να προσφέρουμε και άλλες επιλογές. Φτιάξαμε το τυροκομείο που ήταν επιθυμία των ανθρώπων της Τήλου για περισσότερα από 50 χρόνια. Αλλαξε όμως η προσφυγική πολιτική, πήραν τους πρόσφυγες, δεν έχουμε ποιος να το δουλέψει, σαπίζει το τυροκομείο. Δεν μπορούμε να πείσουμε τους νέους. Αλλά και πως να τους πείσουμε; Ποια είναι τα κίνητρα που δίνονται έτσι ώστε οι νέοι να ασχοληθούν με τον πρωτογενή αλλά και το δευτερογενή τομέα; Κυρίως ο δευτερογενής τομέας εξασφαλίζει κινητικότητα, χρήμα, εξαγωγές κτλ. Το πρόβλημα δεν είναι καν ελληνικό, είναι ευρωπαϊκό. Για να μην μιλήσω για τη νέα ΚΑΠ.
Προτάσεις να ασχοληθείτε με την κεντρική πολιτική είχατε αλλά δεν τις αποδεχθήκατε. Γιατί;
Χριστός και Απόστολος! Δεν με ενδιαφέρει, ειλικρινά. Δεν θα μπορούσα ποτέ να μπω σε τέτοια λούκια. Δεν υπάρχει περίπτωση. Και να σου και κάτι; Δεν έχω χρόνο. Για τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου. Ούτε καν για τη Μαρία. Θυσία γίνομαι μόνο για το νησί μου. Οσο με χρειάζεται η Τήλος, θα είμαι εδώ, σ’ αυτό το πόστο. Αλλιώς, προτιμώ να επιστρέψω στη δουλειά μου, στο Δήμο της Ρόδου. Θα ήθελα να κάνω και διακοπές. Μου λείπουν. Δώδεκα χρόνια έχω να πάω διακοπές.
Η προοδευτική πολιτική και οι προοδευτικοί πολιτικοί μπορούν να τα καταφέρουν στο πεδίο κα Καμμά;
Βεβαίως και μπορούν. Η δουλειά μας εδώ, αλλά και άλλων ανθρώπων σε άλλους τόπους, αυτό δείχνει. Εχουμε πολλά να κάνουμε ακόμη για την Τήλο. Ο κύκλος δεν έχει κλείσει. Ξέρεις ότι μου αρέσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Λέει σ’ ένα στίχο του: “Τώρα θα γίνουμε εμείς αυτό που περιμένουμε”. Σ’ αυτό πιστεύω και γι’ αυτό παλεύω.
Υπάρχει για σας διαχωρισμός Αριστεράς-Δεξιάς;
Ναι υπάρχει. Για κάποια πολύ βασικά, για την κοινωνία, αγαθά. Στα υπόλοιπα δεν νομίζω. Να μιλήσω για τη νησιωτικότητα ας πούμε;
Δεν έχουν ιδεολογικό πρόσημο αυτές οι πολιτικές;
Κάποτε είχαν. Τώρα έχουν; Θα έπρεπε να έχουν αλλά…Ειδικά για τη νησιωτικότητα χρειάζονται ξεχωριστές πολιτικές. Αλλά δεν τις βλέπουμε. Χρησιμοποιούν πολλοί τη λέξη “νησιωτικότητα” για λόγους εντυπωσιασμού αλλά πέραν τούτου, ουδέν. Θα γίνει ότι με την αποκέντρωση. Μιλάει κανείς για αποκέντρωση σήμερα; Οχι.
Πως αυτοπροσδιορίζεστε πολιτικά; Είστε αριστερή;
Είμαι με τους πολιτικούς οι οποίοι έχουν στο κέντρο του ενδιαφέροντός τους τον άνθρωπο. Δεν με ενδιαφέρει κάτι άλλο. Διαπίστωσα ότι όσοι πολιτικοί έρχονται στην εξουσία, ξεχνάνε πολλά και πολλούς. Η παροιμία αναφέρει ότι όποιος είναι έξω από το χώρο, πολλά τραγούδια λέει. Μικρές οι διαφορές πλέον λοιπόν. Υπάρχουν πάντως σε όλους τους χώρους πολιτικοί με ενσυναίσθηση. Και πολιτικοί τενεκέδες, και στην Αριστερά δυστυχώς. Που εκλέγονται πάντως.
Το λέτε με απογοήτευση…
Καλά, σαφώς και είμαι απογοητευμένη. Δεν μεγάλωσα έτσι. Ξέρεις σε ποιο χώρο ανήκω πολιτικά. Είχαμε έναν ηγέτη, τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τώρα;
Τα έχετε συζητήσει αυτά με τον Αλέξη Τσίπρα που έρχεται συχνά στο νησί;
Με τον Αλέξη Τσίπρα έχουμε κάνει άπειρες συζητήσεις. Εχει τις απόψεις του και έχω τις δικές μου. Δεν είμαστε πολύ μακριά πάντως.