Ο Τζαμάλ Ζοράτλι εδώ και 38 χρόνια ζει εκτός Συρίας. Από το 2009 δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του. Γνήσιο τέκνο της συριακής ελίτ, σπούδασε στο Χαλέπι, στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά έψαξε τα μυστικά της Τέχνης του και τους δρόμους της γνώσης του στο εξωτερικό. «Δεν μπορείς να ανεχθείς να ζεις σε μία χώρα όπου ο ηγέτης της ρίχνει κουβάδες χημικών σκουπιδιών σκοτώνοντας χιλιάδες πολίτες με μία μονοκοντυλιά» εξηγεί με το βλέμμα στραμμένο στον φακό της «Ζούγκλας», αλλά με τη σκέψη στραμμένη στη Δαμασκό.
«Οι Σύροι είναι Φοίνικες. Έγιναν Άραβες και άλλαξαν τη γλώσσα τους λόγω Ισλάμ. Για τον λόγο αυτό οι φανατισμοί δεν χωρούν σε αυτήν τη γη. Το DNA των Σύρων δεν σηκώνει φανατισμούς» συνεχίζει αιφνιδιάζοντας τον συνομιλητή του. «Η Συρία είναι μία πολιτισμένη χώρα, κοιτίδα των Πολιτισμών στον χώρο της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, πολιτισμική μητέρα στη Μεσοποταμία. Το Χαλέπι είναι ιστορική αφετηρία για τον ανθρώπινο πολιτισμό στο σύνολό του» επισημαίνει με ένα τρόπο τόσο αλλόκοτα φυσιολογικό, που σου απαγορεύει να εκλάβεις τη διαπίστωσή του ως εθνικιστική κορώνα ή κάτι ανάλογο. Τουναντίον. Για όσους είχαν την τύχη να ταξιδέψουν σε αυτά τα χώματα η διαπίστωση αυτή είναι απολύτως οικεία, φυσιολογική.
Ο Τζαμάλ Ζοράτλι είναι ζωγράφος, αλλά σαν πολίτης αυτής της πολύπαθης περιοχής έχει γεννηθεί με την «Πολιτική» στο αίμα του. Το «απόλυτο κακό, η καταστροφή ξεκινά από τότε που ο Νάσερ και ο Άσσαντ έφεραν τον Στρατό στην εξουσία» εξηγεί, κάνοντας ένα άλμα στο παρελθόν.
Για τον Τζαμάλ αυτή η ιστορία, αυτό το κεφάλαιο, μόλις ολοκληρώθηκε. Η επόμενη ημέρα έχει ήδη αρχίσει. Έμπειρος ως προς την πολυπλοκότητα του ζητήματος αναγνωρίζει ευθύς αμέσως πως η Συρία είναι εκ φύσεως ένα παζλ, ένα «μωσαϊκό». Είναι η ίδια η έννοια του «Μωσαϊκού». Πολλές εθνότητες, πολλά δόγματα, πολλές αιρέσεις, πολλά πολιτισμικά στοιχεία, πολλές γλώσσες, υποχρεούνται να συμβιώσουν. Σουνίτες, Σιίτες, Αλαουίτες, Χριστιανοί. Και μεταξύ τους να χωρίζονται σε Ισμαηλίτες, σε Ναζαρίτες, σε Καθολικούς, σε Ελληνορθόδοξους. Μιλούν αραβικά και αραμαϊκά και γαλλικά και φαρσί και τούρκικα στον Βορά, αλλά πάνω απ’ όλα κουρδικά στα Βορειοανατολικά.
«Η Συρία δεν μπορεί παρά να είναι ενιαία. Ούτε να διχοτομηθεί, ούτε να τριχοτομηθεί, ούτε να τεμαχιστεί. Αν συμβεί κάτι τέτοιο τότε θα απειληθούν αμέσως τα γειτονικά κράτη. Η Τουρκία και το Ισραήλ σε πρώτη φάση. Οι υπόλοιπες αραβικές χώρες. Θα δημιουργηθεί αμέσως κουρδική κρατική οντότητα η οποία θα απειλήσει την ίδια τη συνοχή της Τουρκίας. Το Ισραήλ δεν θα αισθάνεται ασφαλές με ότι αυτό σημαίνει. Το είδαμε τι σημάνει να αισθάνεται το Ισραήλ ανασφαλές» επισημαίνει ο Τζαμάλ.
«Το Ιράν μάλλον κατανόησε τι συνέβη στη Συρία. Τώρα ξέρει πως πρέπει να προσέχει πάρα πολύ. Η Χεζμπολάχ δεν υπήρχε ως αυτόφωτη δύναμη. Ήταν Ιράν εξαρχής. Δεν μπορείς να έχεις πορτραίτα του Αγιατολάχ Χομεϊνί από το αεροδρόμιο έως την πόλη της Βηρυτού. Το Ιράν γνωρίζει πως ο «διάδρομος» που λέγεται Συρία δεν υπάρχει πια για την Τεχεράνη» σημειώνει με νόημα ο Τζαμάλ Ζοράτλι.
Στο κρίσιμο ερώτημα ως προς τις επερχόμενες εξελίξεις δηλώνει μετά λόγου γνώσεως: « Για έξι μήνες θα έχουμε μία μεταβατική κατάσταση μέχρι να ηρεμήσει το πράγμα. Μετά θα αρχίσει η διαδικασία που θα οδηγήσει σε εκλογές. Προσοχή: Πρέπει να αποφευχθεί η συγκρότηση πολιτικών κομμάτων με εθνικό ή θρησκευτικό πρόσημο. Δεν είμαστε για τέτοια τώρα. Τα κόμματα θα πρέπει να έχουν συλλογικά πολιτικό χαρακτήρα».
Η συνέντευξη του Τζαμάλ Ζοράτλι στη «Ζούγκλα» είναι ένας ποταμός συναισθημάτων και εικόνων, αλλά και ένας χείμαρρος αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης. «Τόσα χρόνια ταξιδεύω. Δεν συνάντησα ποτέ πολιτισμένη χώρα ή πολιτισμένες κυβερνήσεις. Συνάντησα παντού πολιτισμένους ανθρώπους» καταλήγει με μία παράξενη λάμψη στο βλέμμα. Προφανώς και έχει δίκιο.