Βάζει «φωτιά» στη Μεσόγειο η Τουρκία: Η συμφωνία ΑΟΖ με την Συρία ανησυχεί την Αθήνα
Η Τουρκία ετοιμάζεται να βάλει φωτιά στη Μεσόγειο υπογράφοντας συμφωνία ΑΟΖ με το νέο καθεστώς της Συρίας, βάζοντας στο κάδρο της συμφωνίας και το ψευδοκράτος των κατεχομένων. Η Αθήνα παρακολουθεί τις εξελίξεις. Ο τουρκικός τύπος οργιάζει.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Η Τουρκία μπορεί να υπογράψει ένα μνημόνιο οριοθέτησης ΑΟΖ με το νέο καθεστώς της Συρίας, παρόμοιο με το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο που υπέγραψε με την υπηρεσιακή κυβέρνηση της Τρίπολης. Γνωρίζει ότι δεν μπορεί να προχωρήσει από κοινού σε ανακήρυξη ΑΟΖ με την Συρία και το ψευδοκράτος των Κατεχομένων, διότι αφενός το καθεστώς στη Συρία αυτή τη στιγμή δεν έχει διεθνή αναγνώριση ενώ ούτε το ψευδοκράτος είναι αναγνωρισμένη οντότητα.
Ωστόσο, όλα τα δεδομένα συγκλίνουν προς το ενδεχόμενο η Άγκυρα να υπογράψει με την Δαμασκό ένα μνημόνιο ανακήρυξης ΑΟΖ.
Το στίγμα των προθέσεων της κυβέρνησης Ερντογάν και του πρωταγωνιστικού ρόλου που επιχειρεί να διαδραματίσει στην μετά Άσαντ εποχή, δίνει η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Milliyet, σε άρθρο με τίτλο «Ιστορική ευκαιρία για την Τουρκία» και υπότιτλο «Αλλαγή ατμόσφαιρας στη Μεσόγειο».
Το ενδεχόμενο η Τουρκία να καταλήξει σε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη νέα συριακή κυβέρνηση έχει ανησυχήσει την Αθήνα και την ‘ελληνοκυπριακή διοίκηση’. Οι ειδικοί την αποκαλούν «ιστορική ευκαιρία».
Η πολιτική της Ελλάδας για δημιουργία μετώπου κατά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω συνεργασίας με χώρες, με τις οποίες η Άγκυρα είχε διαφωνίες στο παρελθόν έχει πληγεί από τις εξελίξεις στη Συρία.
Ειδικοί και αναλυτές αξιολόγησαν αυτή την κατάσταση στην Milliyet. Ο καθηγητής Mehmet Seyfettin Erol σχολίασε: «Η νέα γεωπολιτική κατασκευή με επίκεντρο την Ανατολική Μεσόγειο-Μέση Ανατολή κερδίζει δυναμική». Ο υποναύαρχος ε.α. Cem Gürdeniz είπε: «Ο χρόνος είναι με το μέρος της Τουρκίας». Ο καθηγητής Hasan Ünal είπε, «Ένα βήμα που θα κάνει η Τουρκία για μια συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα ήταν καλό και για τις δύο χώρες».
Οι Έλληνες αξιωματούχοι ανησυχούν για τις πιθανές συνέπειες της επιρροής της Τουρκίας στη Συρία και για το πώς θα επηρεάσει τις σχέσεις με την Άγκυρα. Απογοητευμένες μετά την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς τον EastMed, η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή κυβέρνηση προσπαθούν να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη σύμφωνα με τους ισχυρισμούς για τουρκικό επεκτατισμό.
Το ενδεχόμενο η Τουρκία να καταλήξει σε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη νέα συριακή κυβέρνηση άλλαξε την ατμόσφαιρα στη Μεσόγειο. Ανοίγοντας νέες πόρτες ευκαιριών για την Τουρκία, έχει προκαλέσει ανησυχία στην Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Τα τουρκικά δημοσιεύματα αναφέρονται στο χειρότερο σενάριο που εξετάζει η Αθήνα ότι θα μπορούσε να υπογραφεί σε βάρος της, δηλ. μία συμφωνία της Άγκυρας με την Δαμασκό, που θα περιλάμβανε και το ψευδοκράτος των κατεχομένων. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή, μόνο η Τουρκία έχει αναγνωρίσει το ψευδοκράτος, παρότι έχει καταγραφεί μία κινητικότητα από την Τουρκία να αναγνωριστούν τα Κατεχόμενα από αρκετές φίλα προσκείμενες χώρες, ακόμη και την Ρωσία.
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα της Milliyet, η συμφωνία για την οριοθέτηση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης (σ.σ. το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο) υπογράφηκε στις 27 Νοεμβρίου 2019. Η συμφωνία καταχωρήθηκε από τον ΟΗΕ στις 30 Σεπτεμβρίου 2022. Οι εργασίες μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου δεν μπόρεσαν να ολοκληρωθούν λόγω της ρήξης στις πολιτικές σχέσεις. Την περίοδο αυτή υπογράφηκε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας στις 6 Αυγούστου 2020. Η διοίκηση της Αθήνας γνωρίζει ότι η συμφωνία που υπογράφηκε με την Αίγυπτο έχει προκαλέσει στην Αίγυπτο μεγάλη απώλεια. Φοβάται ότι το Κάιρο θα απαιτήσει να τερματίσει ή να αναθεωρήσει τη συμφωνία. Οι ανησυχίες της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας για την Αίγυπτο συνδυάζονται τώρα με την πιθανή συμφωνία για μια συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ Τουρκίας και Συρίας μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπάαθ.
Ειδικοί και πολιτικοί αναλυτές έκαναν τα ακόλουθα σχόλια στη Milliyet:
Ο καθηγητής Mehmet Seyfettin Erol, Πρόεδρος του Κέντρου Κρίσεων και Πολιτικών Σπουδών της Άγκυρας: «Απογοητευμένοι μετά την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ από τον EastMed, η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία προσπαθούν να διαμορφώσουν μία κοινή γνώμη για να εμποδίσουν την επιτυχημένη πολιτική της Τουρκίας στη Συρία να αποκτήσει μια πτυχή μεγαλύτερης περιφερειακής συνεργασίας, η οποία θα υποστηριχθεί από τις ΗΠΑ, αλλά και από άλλες χώρες της περιοχής, μέσω ιστορικών καταγγελιών φόβου περί τουρκικού επεκτατισμού.
Σε αυτή τη φάση, που μπορεί να θεωρηθεί κακό σενάριο για την Ελλάδα, αλλά σημαντικό καλό σενάριο για την περιοχή, είναι αναπόφευκτη μια διαδικασία συμφωνίας για τη θαλάσσια δικαιοδοσία στην οποία όλα τα κράτη θα επωφεληθούν περισσότερο με την ένταξη της Συρίας σε αυτή τη διαδικασία, για μια νέα γεωπολιτική ανοικοδόμηση με επίκεντρο την Ανατολική Μεσόγειο-Μέση Ανατολή που θα αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική».
Ο υποναύαρχος ε.α. Cem Gürdeniz είπε: «Εάν η νέα κυβέρνηση στη Συρία γίνει μια νόμιμη κυβέρνηση, μια κυβέρνηση αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ, θα ήταν μεγάλη εξέλιξη να υπάρξει μια συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, όπως αυτής με τη Λιβύη.
Μια συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία θα έλυνε και τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Η Αίγυπτος, που έκανε συμφωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία, έπεσε σε παγίδα και έχασε μια πολύ σοβαρή θαλάσσια δικαιοδοσία. Η Κυπριακή Δημοκρατία ήθελε να παίξει το ίδιο κόλπο στη Συρία, αλλά ο χρόνος είναι με το μέρος της Τουρκίας».
Η ιταλική εφημερίδα Notizie Geopolitiche δημοσίευσε μια ανάλυση με τίτλο «Η Νίκη του Erdoğan: Η πρόσβαση στη Συριακή Θάλασσα ενισχύει τα Κατεχόμενα», η ανάλυση έχει ως εξής: «Η απροσδόκητη κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ μείωσε την επιρροή της Ρωσίας και του Ιράν στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ αυξάνει την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή. Η στρατηγική της Τουρκίας έχει επίσης χρησιμεύσει στην ενίσχυση της θέσης της ‘Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου’, η οποία δεν έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα από το 1974».
Ο Hasan Ünal, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Προγράμματος Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Başkent είπε: «Για να επιτευχθεί συμφωνία, η συριακή κυβέρνηση πρέπει να αποκτήσει διεθνή νομιμότητα και να αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ. Μετά από αυτό το στάδιο, οποιοδήποτε βήμα κάνει η Τουρκία για μια συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα ήταν θετική εξέλιξη. Αυτή η συμφωνία θα ήταν καλή τόσο για την Τουρκία όσο και για τη Συρία, αλλά δεν θα άλλαζε την εξίσωση στη Μεσόγειο. Πιστεύουμε ότι το νησί της Κύπρου πρέπει να είναι ένα νησί που δεν θα εμποδίσει την Τουρκία να φτάσει στην ανοιχτή θάλασσα. Το κρίσιμο βήμα πρέπει να είναι της Κύπρου».