Αρχαιολογικό «CSI»: Η τραγική ιστορία μιας οικογένειας που κάηκε μέσα στο σπίτι της πριν από 5.700 χρόνια – Ο γρίφος που προσπαθούν να λύσουν οι επιστήμονες
Ανθρώπινα οστά ανακαλύφθηκαν σε σπίτι που κάηκε πριν από 5.700 χρόνια, προσφέροντας στοιχεία «για ντετέκτιβ» σχετικά με τον θάνατο επτά ανθρώπων στην προϊστορική Ουκρανία.
Καμένα και σπασμένα ανθρώπινα οστά, που χρονολογούνται πριν από 5.700 χρόνια και που μαρτυρούν το φρικτό τέλος για μια ομάδα ανθρώπων της Λίθινης Εποχής, οι οποίοι μάλλον πέθαναν από πυρκαγιά στην σημερινή Ουρανία, ανακάλυψε νέα μελέτη.
Το γιατί δύο από τους ανθρώπους αυτούς, έφεραν βίαια τραύματα στο κεφάλι και γιατί ο ένας πέθανε έναν αιώνα μετά από όλους τους υπόλοιπους, παραμένει μυστήριο.
«Μπορούμε μόνο να εικάσουμε αν υπήρχε σύνδεση ανάμεσα στη φωτιά και τον βίαιο τρόπο που οδήγησε στον θάνατο τους ανθρώπους, αφήνοντας τις σορούς τους μέσα στο σπίτι κατακαίοντας το», εξηγεί η Katharina Fuchs, βιολογική ανθρωπολόγος στο πανεπιστήμιο Kiel της Γερμανίας, σε άρθρο που έγραψε με τους συναδέλφους της, το οποίο δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, 11 Δεκεμβρίου στο περιοδικό PLOS One.
Το 2004, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περίπου 100 τμήματα ανθρώπινων οστών σε μία προϊστορική οικία στον αρχαιολογικό χώρο Kosenivka, ο οποίος καταλαμβάνει 185 χιλιόμετρα και βρίσκεται νότια του Κιέβου.
Στον Kosenivka διατηρούνται τα ευρήματα ενός προϊστορικού «μέγα – οικισμού», τον οποίο δημιούργησαν οι αγροτικές κοινωνίες Κουκουτένι – Τριπολί (CTS), οι οποίες έζησαν σ’ όλη την περιοχή όπου σήμερα εκτείνονται η Ρουμανία, η Μολδαβία και η Ουκρανία, από το 4.800 έως το 3.000 π.Χ.
Οι οικισμοί αυτοί, απαρτίζονταν από δημόσια κτίρια και οικογενειακές οικίες, πολλές από τις οποίες είχαν καεί σκόπιμα, όταν οι άνθρωποι εγκατέλειψαν τον οικισμό.
Η ανακάλυψη όμως των ανθρώπινων οστών μέσα στα καμένα σπίτια στην Kosenivka προκάλεσε την έκπληξη των αρχαιολόγων, οι οποίοι ανέλαβαν τη νέα, λεπτομερή μελέτη με σκοπό να ανακαλύψουν τι ακριβώς είχε συμβεί.
Θραύσματα των σκελετών. Φωτογραφία:Fuchs et al., 2024, PLOS One, CC-BY 4.0
Μία προσεκτική ματιά στα οστά, αποκάλυψε τα ευρήματα τουλάχιστον επτά ανθρώπων: δύο παιδιών, ενός εφήβου και τεσσάρων ενηλίκων. Τέσσερις από τους σκελετούς που βρέθηκαν μέσα στην κατεστραμμένη οικία, είχαν καεί εκτεταμένα, ενώ οι άλλοι τρεις ήταν άθικτοι από τη φωτιά και βρέθηκαν έξω από την οικία. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως, οι δύο από τους ενήλικες, έφεραν βίαιες κρανιακές κακώσεις ακριβώς πριν από τον θάνατό τους, συνθέτοντας ένα εγκληματολογικό μυστήριο 5.700 ετών.
Για την εξερεύνηση της υπόθεσης, η ερευνητική ομάδα, πραγματοποίησε ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα, προκειμένου να προσδιορίσει πως, οι έξι άνθρωποι, ενδεχομένως μια οικογένεια, μπορεί να πέθαναν μεταξύ του 3690 και του 3620 π.Χ., ενώ ο έβδομος – ένας ενήλικας που δεν είχε καεί, πέθανε έπειτα από περίπου 130 χρόνια, αφού το σπίτι είχε καεί και εγκαταλειφθεί.
Στη συνέχεια, μελέτησαν αναλυτικά τα μοτίβα των ρωγμών των οστών και του αποχρωματισμού τους, προκειμένου να καταλάβουν αν τα οστά κάηκαν πριν αρχίσει η σήψη.
Δεδομένων των χρονολογιών των θανάτων και των στοιχείων της φωτιάς, η ομάδα συμπέρανε ότι, οι τρεις άνθρωποι μπορεί να είχαν πεθάνει μέσα στη φλεγόμενη οικία, ενώ οι άλλοι μπορεί να γλίτωσαν από τον καπνό ή τη δηλητηρίαση από το μονοξείδιο του άνθρακα, αλλά να πέθαναν έξω από το σπίτι.
Η ανάλυση αυτή ωστόσο, δεν δίνει περισσότερες πληροφορίες για τα τραύματα του κρανίου.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο θανάτου των έξι αυτών ανθρώπων της Λίθινης Εποχής, είναι σαφές ότι, η οικία και τα σώματα, καλύφθηκαν ολοκληρωτικά με χώμα και χαλάσματα, μέσα σε λίγους μήνες και πως, τμήμα του κρανίου κάποιου άλλου ανθρώπου αποτέθηκε εκεί έπειτα από έναν αιώνα, εξηγούν οι συγγραφείς της μελέτης.
Το απομονωμένο θραύσμα του κρανίου, μπορεί να ήταν μια σκόπιμη απόθεση στο πλαίσιο τελετουργικού, έγραψαν οι ερευνητές και όλη η συλλογή των οστών μπορεί να ήταν το αποτέλεσμα μίας περίπλοκης ταφικής παράδοσης με πολλά στάδια.
Δυστυχώς, εξηγεί η Fuchs «αν και μας άφησαν σπουδαίο όγκο αρχαιολογικού υλικού, εξακολουθούν να υπάρχουν πράγματα τα οποία δεν γνωρίζουμε – για παράδειγμα, πώς αντιμετώπιζαν τους νεκρούς τους».
«Μοιάζει λογικό, οι άνθρωποι που σώθηκαν από το Kosenivka να σκοτώθηκαν στη διάρκεια επιδρομής και τα σπίτια τους να έγιναν στη διάρκεια της σύγκρουσης, παρανάλωμα του πυρός», εξηγεί ο Jordan Karsten, αρχαιολόγος στο πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, ο οποίος δεν συμμετείχε στην μελέτη, μιλώντας στο Live Science.
«Προγενέστερες εξηγήσεις για τα καμένα σπίτια των οικισμών αυτών, εστίαζαν στην τελετουργική καταστροφή τους, ανάβοντας φωτιά σκόπιμα, όμως τα πορίσματα αυτά, υποδηλώνουν ότι, η σύγκρουση ανάμεσα στις ομάδες, μπορεί να είναι μια εξήγησε περισσότερο εναρμονισμένη με τα δεδομένα».
Από άποψη οικονομική, δεν έχει νόημα να κάψεις ένα σπίτι γεμάτο με φαγητό, κεραμικά, εργαλεία και τελετουργικά αντικείμενα και οι άνθρωποι του πολιτισμού Κουκουτένι – Τριπολί, έζησαν σε μια στέπα με δάση, κοντά σε νομαδικές ομάδες βοσκών.
«Από το να καταστρέψουν οι ίδιοι τα σπίτια, τους, μάλλον το έκαναν οι γείτονές τους», λέει ο Karsten.