Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι σε υπερτασικούς ασθενείς η μείωση της πίεσης έστω και μόλις κατά 5 mmHg είναι αρκετή να μειώσει τα μείζονα καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια ή θάνατο) κατά 12%. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα ήταν αμφισβητούμενο ποια ώρα της ημέρας (πρωί ή βράδυ) ήταν καλύτερο για τον ασθενή να λαμβάνει τα φάρμακά του. Στο τελευταίο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας παρουσιάσθηκαν δύο μελέτες (BedMed και BedMed-Frail) που διαφώτισαν ακόμη περισσότερο αυτό το δίλημμα. Προηγούμενες μελέτες είχαν υποθέσει ότι η λήψη των αντιυπερτασικών φαρμάκων το βράδυ έχει μεγαλύτερο όφελος στη μείωση των σοβαρών καρδιοαγγειακών επεισοδίων έως και κατά 45%-60%. Οι μελέτες αυτές όμως επικρίθηκαν για σοβαρά μεθοδολογικά προβλήματα που περιόρισαν την αξιοπιστία τους.
Η μελέτη BedMed έγινε σε 3.000 ασθενείς με υπέρταση στην πρωτοβάθμια φροντίδα σε πέντε επαρχίες του Καναδά, που τυχαία ελάμβαναν τα φάρμακά τους πρωί ή βράδυ. Διαπιστώθηκε ότι δεν είχε απολύτως καμία διαφορά η έκβαση των ασθενών σε σχέση με την ώρα της ημέρας που το ελάμβαναν. Η βραδινή λήψη ήταν ασφαλής αλλά δεν πρόσφερε κανένα επιπλέον καρδιοαγγειακό όφελος.
Στο ίδιο πλαίσιο η μελέτη BedMed-Frail πραγματοποιήθηκε σε πληθυσμό οίκου ευγηρίας μέσης ηλικίας 88 ετών με το σκεπτικό ότι η βραδινή λήψη των αντιυπερτασικών στους αδύναμους και εύθραυστους ηλικιωμένους μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της χαμηλής νυκτερινής πίεσης προκαλώντας υποτασικά ή ισχαιμικά επεισόδια. Και σε αυτή τη μελέτη δεν υπήρχαν διαφορές στο καρδιοαγγειακό όφελος, ούτε διαφορές όσον αφορά την πρόκληση πτώσεων ή καταγμάτων ή επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας τους. Οι άνθρωποι με άνοια έχουν αυτό που λέγεται «σύνδρομο του ηλιοβασιλέματος», όπου η διέγερση και η σύγχυση επιδεινώνονται όσο προχωρά η βραδιά. Αυτό όμως δεν οφειλόταν σε χαμηλότερα επίπεδα πίεσης. Συνεπώς τα νέα αυτά ευρήματα συνηγορούν υπέρ εκείνων της μελέτης TIME από το Ηνωμένο Βασίλειο που έδειξε μη διαφορά στην έκβαση των ασθενών ανάλογα με την πρωινή ή βραδινή λήψη των αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Μάλιστα, σε μία υποανάλυση της TIME διαπιστώθηκε ότι αν οι άνθρωποι τείνουν να είναι πρωινοί τύποι, τότε ίσως είναι προτιμότερο να παίρνουν το φάρμακο της υπέρτασης το πρωί. Αν είναι περισσότερο νυχτερινοί τύποι, τότε να το παίρνουν το βράδυ. Εκείνο που έχει σημασία είναι να λαμβάνουν ανελλιπώς την αγωγή τους σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος γιατρού τους.
Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ – Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών