Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και οι Αρχιεπίσκοποι Ιερώνυμος και Αναστάσιος «παίζουν σκάκι» για την επόμενη μέρα στους θρόνους τους – Ολοι οι υποψήφιοι διάδοχοι
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Μεσσηνίας Χρυσόστομος
Λέγεται ότι έχει άριστες σχέσεις με τον Αντώνη Σαμαρά και δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι ο πρώην πρωθυπουργός είχε ευνοήσει την εκλογή του. Αλλωστε, στη Μεσσηνία ο κ. Σαμαράς έχει διαχρονικά λόγο. Η στάση του κ. Χρυσόστομου στο ζήτημα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών τον ευνόησε, αφού ένα πιο συντηρητικό κομμάτι της Ιεραρχίας άκουσε αυτά που δεν έλεγε η κεφαλή της Εκκλησίας εκείνη την περίοδο. Με έναν τρόπο πάντως, που δεν είναι ασυνήθιστος στα εκκλησιαστικά δρώμενα, τα όσα έλεγε ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας έφερναν «ισορροπία» στο πλοίο της Εκκλησίας και καταλάγιαζαν αντιδράσεις μητροπολιτών που υποστήριζαν ακόμη και λαοσυνάξεις, πράγμα που πρακτικά εμπόδισε με τη στάση του ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος.
Ο κ. Χρυσόστομος είχε υποστηρίξει ότι με τον νόμο τινάζεται στον αέρα ο πυρήνας της ελληνικής οικογένειας και είχε εμφανιστεί λάβρος για το ζήτημα της τεκνοθεσίας. «Οταν η οικογένεια είναι δεδομένο ότι είναι μάνα και πατέρας, ποιο πρότυπο γονεϊκό θα έχει το παιδί που θα μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον ομόφυλο; Οχι μόνο στον καθορισμό και τη λειτουργικότητα του βιολογικού φύλου του, αλλά και ως προς τη συμπεριφορά του. Δεν είναι μια φυσιολογική εξέλιξη και ανάπτυξη αυτού του παιδιού», είχε πει.
Στην Εκκλησία που δεν αιφνιδιάζεται όμως, ο χρόνος είναι καθοριστικός παράγοντας. Πώς μπορεί άλλωστε κάποιος να εκτιμήσει αν οι ιεράρχες που θα κληθούν να ψηφίσουν θα θυμούνται τότε ποια στάση είχε τηρήσει ο κάθε υποψήφιος σε ένα θέμα που πράγματι για την Εκκλησία ήταν σημαντικό.
Στα σενάρια διαδοχής όμως μπαίνουν άλλα δύο πρόσωπα, και μάλιστα όχι ταυτόχρονα. Ορισμένοι εκκλησιαστικοί κύκλοι τοποθετούν στη θέση του «τρίτου πόλου» μετά τον Σύρου Δωρόθεο και τον Μεσσηνίας Χρυσόστομο τον Χαλκίδος Χρυσόστομο και ορισμένοι άλλοι τον Πατρών Χρυσόστομο (τρεις ιεράρχες με το ίδιο όνομα στο ίδιο κάδρο).
Χαλκίδας Χρυσόστομος
Ο 67χρονος Μητροπολίτης Χαλκίδος θεωρείται πρόσωπο κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, πιο «ενωτικό» και μπορεί, σύμφωνα με ορισμένους, να αποτελέσει επιλογή. Τα ίδια χαρακτηριστικά προσδίδουν όμως άλλοι άριστοι γνώστες της εκκλησιαστικής ανθρωπογεωγραφίας και στον 66χρονο Πατρών Χρυσόστομο. Οι ίδιες πηγές, τοποθετώντας τα πρόσωπα στη σκακιέρα, μιλούν για τα πρόσωπα της Ιεραρχίας που μπορούν να επηρεάσουν με τη στάση τους τα πράγματα.
Πατρών Χρυσόστομος
Ετσι, ξεχωρίζουν μια ομάδα πρεσβύτερων ιεραρχών που ηλικιακά βρίσκονται κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, με πρώτο τον ανθυποψήφιό του στην αρχιεπισκοπική εκλογή του 2008, τον Μητροπολίτη Σπάρτης και Μονεμβασίας Ευστάθιο. Ο 86χρονος ιεράρχης βρίσκεται στο πηδάλιο της μητρόπολής του από το 1980 και ο λόγος του εξακολουθεί να έχει βαρύνουσα σημασία στην Ιεραρχία. Στην ίδια κατηγορία των πρεσβύτερων εκκλησιαστικές πηγές περιλαμβάνουν τον Ξάνθης Παντελεήμονα, τον Υδρας Εφραίμ και τον Ναυπάκτου Ιερόθεο.
Δυνατά χαρτιά
Ο χρόνος και οι συγκυρίες που θα έχουν διαμορφωθεί την κρίσιμη ώρα, όμως, μπορούν να βάλουν κι άλλους παίκτες στο παιχνίδι, λένε εκκλησιαστικοί παράγοντες. Αναλόγως των συνθηκών, ιεράρχες όπως ο Δημητριάδος Ιγνάτιος και ο Μεσογαίας Νικόλαος μπορεί να παίξουν ή να διεκδικήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην επόμενη μέρα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο χρόνος όμως μπορεί να βάλει στο παιχνίδι και μητροπολίτες που βρίσκονται τώρα κάτω από τον άτυπο πήχη των 55 ετών και από πολλούς χαρακτηρίζονται κομμάτια όχι του «αύριο» αλλά του «μεθαύριο» της Εκκλησίας.
Δημητριάδος Ιγνάτιος
Μεσογαίας Νικόλαος
Τρεις μητροπολίτες τοποθετούνται σε αυτόν τον κύκλο του εκκλησιαστικού «game of thrones» και όσο ο χρόνος περνάει και αυτοί, που εκπροσωπούν τη νέα γενιά της Εκκλησίας, εντάσσονται στη δυνητική διαδοχή. «Αν η αλλαγή σκυτάλης στην Εκκλησία αργήσει, τότε παίζουν όλοι», σχολίαζε συστηματικός παρατηρητής των τεκταινομένων.
Η τριάδα των νεότερων περιλαμβάνει τον Μητροπολίτη Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ, τον Φθιώτιδος Συμεών και τον νεότερο από τους τρεις, τον Θεσσαλονίκης Φιλόθεο. Και οι τρεις, με διαφορετικούς ρόλους, έχουν υπηρετήσει κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και θεωρείται ότι έχουν επιρροή και ηγετικά χαρακτηριστικά, αν και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Κοντά σε αυτή την τριάδα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που τοποθετούν και τον Λαρίσης Ιερώνυμο – εκτιμώντας μάλιστα ότι οι πιθανότητές του μπορεί συν τω χρόνω να φτάσουν να είναι εξίσου ισχυρές με εκείνες του Φθιώτιδος.
Νέας Ιωνίας Γαβριήλ
Ο 48χρονος Μητροπολίτης Γαβριήλ, που εξελέγη στη Μητρόπολη της Νέας Ιωνίας το 2014, έχει υπηρετήσει κοντά στον Αρχιεπίσκοπο ως πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής, εξελέγη επίσκοπος Διαυλείας το 2011 και υπηρέτησε ως αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Ο 47χρονος Φθιώτιδος Συμεών, ένα ακόμη «παιδί» του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, εξελέγη στη μητρόπολή του το 2019 και ήταν εντυπωσιακή η προσέλευση κόσμου στην ενθρόνισή του, με πούλμαν να μεταφέρουν κόσμο από τη Δυτική Αττική και κυρίως από το Ιλιον όπου είχε υπηρετήσει. Κοντά στον Αρχιεπίσκοπο είχε διαδοχικά ρόλο διευθυντή του ιδιαίτερου γραφείου της Πρωτοσυγκελίας, γενικού αρχιερατικού επιτρόπου, πρωτοσύγκελου και γενικού διευθυντή όλων των ιδρυμάτων της Αρχιεπισκοπής. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν «αντίπαλον δέος» του Γαβριήλ.
Φθιώτιδας Συμεών
Στη θέση του Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου, με απόφαση του Αρχιεπισκόπου, είχε υπηρετήσει ο νυν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, που προηγουμένως ήταν Επίσκοπος Ωρεών. Ο 47χρονος Μητροπολίτης Φιλόθεος, που εξελέγη στη δεύτερη σημαντικότερη μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος θεωρείται (κατά κοινή μάλιστα παραδοχή) «ιδιαίτερα αξιόλογος ιεράρχης» και «άνθρωπος με στρατηγική και αποτελεσματικότητα».
Θεσσαλονίκης Φιλόθεος
Βεβαίως, χαίρει εκτιμήσεως και από το Φανάρι, με δεδομένο ότι η Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης περιλαμβάνεται στις Νέες Χώρες: υπάγεται στην πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ανήκει όμως επιτροπικώς (διοικητικά) στην Εκκλησία της Ελλάδος με την Πατριαρχική Συνοδική Πράξη του 1928.
Υπενθυμίζεται ότι στο μακρινό 2004 η μη ενημέρωση του Φαναρίου για μετακίνηση ιεράρχη εντός των Νέων Χωρών είχε προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στη σχέση Εκκλησίας της Ελλάδος – Οικουμενικού Πατριαρχείου, με πρωταγωνιστές τον μακαριστό Χριστόδουλο και τον αειθαλή Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Ο Οικουμενικός Θρόνος
Στο Πατριαρχείο, πάντως, ηλικιακός «κόφτης» για να διεκδικήσει κάποιος τον θρόνο δεν υπάρχει. Ο «πράσινος» Πατριάρχης Βαρθολομαίος εξελέγη σε ηλικία 51 ετών και παραμένει ακμαίος στο πηδάλιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας εδώ και 33 χρόνια. Η εκλογή του Οικουμενικού Πατριάρχη είναι ακόμη πιο σύνθετη υπόθεση, αφού εμπλέκεται και η Τουρκία. Ο χρόνος και εδώ θα είναι καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων, αφού θεωρείται δεδομένο ότι εφόσον αυτή η διαδικασία κινηθεί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην ηγεσία, τότε ο όρος να έχουν την τουρκική υπηκοότητα οι υποψήφιοι για τον πατριαρχικό θρόνο δεν θα είναι αρκετός για να επιλεγεί στη λίστα που θα εγκριθεί από τον νομάρχη της Κωνσταντινούπολης με τους υποψήφιους.
«Θεωρείται κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα απαιτηθεί εκτός από Τούρκοι υπήκοοι, που είναι πολλοί ιεράρχες του Φαναρίου, να έχουν επιπλέον γεννηθεί στην Τουρκία», υποστηρίζουν πηγές με καλή γνώση των πραγμάτων. Σε μια τέτοια περίπτωση, η λίστα των επιλέξιμων για να είναι υποψήφιοι μικραίνει πολύ – οι γνώστες αναφέρουν τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, 57 ετών σήμερα, γεννημένο στο Μακρυχώρι της Κωνσταντινούπολης και τον Μητροπολίτη Πριγκιποννήσων Δημήτριο, γεννημένο το 1952 στα Ταταύλα.
Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος
Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δημήτριος
Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος είχε θητεύσει κοντά στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο ως Μητροπολίτης Προύσσης και ακολούθως Ηγούμενος στην Αγία Τριάδα της Χάλκης. Στη θητεία του έγιναν πολύ σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που έκλεισε το τουρκικό κράτος το 1971. Από εκεί, το 2019 βρέθηκε στη Νέα Υόρκη και στο πηδάλιο της πιο πλούσιας επαρχίας του Φαναρίου.
Σχεδόν δέκα ημέρες μετά την ενθρόνιση του Ελπιδοφόρου στον Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Τριάδας, στο Μανχάταν, ανέβαινε με όλο το βυζαντινό τυπικό στον θρόνο της Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας, στο Σίδνεϊ, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Στα 52 του χρόνια σήμερα, ο γεννημένος στην Κρήτη ιεράρχης εξελίσσεται σε ισχυρό παίχτη σε ένα παιχνίδι διαδοχής. Εχει στο βιογραφικό του λαμπρές σπουδές που περιλαμβάνουν μεταπτυχιακά στο Χάρβαρντ, στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης και το Πανεπιστήμιο Monash.
Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Μακάριος
Εναν χρόνο προ της εκλογής του στην Αρχιεπισκοπή της Αυστραλίας, ο κ. Μακάριος είχε αναλάβει με εντολή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να μελετήσει το ζήτημα της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Το πόρισμά του παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 και στο τέλος του ίδιου χρόνου η Εκκλησία της Ουκρανίας αναγνωρίστηκε ως αυτοκέφαλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, απόφαση που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από τη Ρωσική Εκκλησία.
Για τους παρατηρητές του παιχνιδιού των θρόνων, όμως, δεν θεωρείται τυχαία η επιλογή του τέως Μητροπολίτη Γαλλίας Εμμανουήλ για την πλήρωση της θέσης του Μητροπολίτη Γέροντος Χαλκηδόνος, μιας εκ των Μητροπόλεων του Φαναρίου, που τον φέρνει πολύ κοντά στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ο Μητροπολίτης Γέρων Εμμανουήλ γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1958 στην Κρήτη και επί δεκαοκτώ χρόνια θήτευσε ως επικεφαλής της Μητρόπολης Γαλλίας.
Εχει κεντρικό ρόλο στον διαθρησκευτικό διάλογο και πλέον έχει λάβει και την τουρκική υπηκοότητα, προϋπόθεση που τον βάζει στον πιθανό κατάλογο των διαδόχων. Ο Γέρων Χαλκηδόνος χαίρει γενικής εκτίμησης, δεν είναι λίγοι όμως εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικός «ύπαρχος». Σε πατριαρχική εκλογή μετέχουν οι 77 μητροπολίτες και αρχιεπίσκοποι του Θρόνου του Φαναρίου – ανάμεσά τους οι ταγοί της Εκκλησίας της Κρήτης και της Δωδεκανήσου που υπάγονται στο Πατριαρχείο.
Η Εκκλησία της Αλβανίας
Στην Εκκλησία της Αλβανίας τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Από το 1991, μετά από πολλές δυσκολίες και προσκόμματα από την αλβανική κυβέρνηση, ο 95χρονος σήμερα Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος βρίσκεται στο πηδάλιο μιας Εκκλησίας που κατά κυριολεξία έφτιαξε ο ίδιος. Το 1990 το καθεστώς είχε αποφασίσει τη χαλάρωση των μέτρων κατά της θρησκείας και στις αρχές του 1991 το Φανάρι ανέλαβε μια σειρά πρωτοβουλιών. Η πρώτη ήταν να οριστεί ο τότε Επίσκοπος Ανδρούσης Αναστάσιος ως πατριαρχικός έξαρχος «με αποστολή να μεταβεί στην Αλβανία για τις πρώτες επαφές με τους ορθοδόξους και τις Αρχές της χώρας».
Ο Αναστάσιος, επί μεγάλο διάστημα, εργάστηκε για να χτίσει μια στοιχειώδη εκκλησιαστική δομή και το 1992 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας στην αναγεννημένη αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας. Επτά μητροπολίτες και ο Αρχιεπίσκοπος αποτελούν τη Σύνοδο της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το γεγονός ότι όλα τα μέλη της Συνόδου είναι πρακτικά «παιδιά» του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου καθιστά δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος σε ένα σενάριο διαδοχής του 95χρονου ιεράρχη. Οπως λένε γνώστες των εκκλησιαστικών θεμάτων, πάντως, όταν έρθει η ώρα δεν θα είναι το Φανάρι που θα αποφασίσει, καθώς εκτιμάται ότι πολύ μεγαλύτερο ρόλο θα παίξουν παράγοντες όπως η εξωτερική πολιτική της ίδιας της Αλβανίας και οι σχέσεις της με την Ελλάδα, αλλά και τις ΗΠΑ.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Getty images / Ideal images, AFP / Visual Hellas, EUROKINISSI
Content snippet: CookieBar